Jeśli chodzi o źródła prawa kontraktów, trzeba powiedzieć o jednolitych zasadach dotyczących sprzedaży międzynarodowej. Te zasady zawiera konwencja Narodów Zjednoczonych o kontraktach w międzynarodowej sprzedaży towarów, podpisana w Wiedniu 11 kwietnia 1980 roku, powszechnie nazywana Konwencją Wiedeńską. Znajduje ona zastosowanie do umów sprzedaży towarów zawartych przez strony, które mają siedziby przedsiębiorstw w różnych państwach konwencyjnych. Stosowana jest także wtedy, gdy normy prawa międzynarodowego prywatnego wskazują na właściwość prawa państwa będącego stroną konwencji.

Konwencja Wiedeńska zawiera przepisy ogólne, przepisy odnoszące się do zawarcia umowy sprzedaży oraz do praw i obowiązków sprzedawcy i kupującego, wynikających z umowy sprzedaży międzynarodowej.

Konwencja Wiedeńska, zgodnie z Art. 99 p. 1, weszła w życie w Polsce 1 czerwca 1996 roku.

Wejście Polski do UE wywiera oczywiście wpływ na rozwój prawa kontraktów, które podlega procesowi harmonizacji, stąd mówimy o europeizacji prawa kontraktów.

Generalnie, w ramach ustawodawstwa unijnego, nie mamy europejskiego kodeksu cywilnego – nigdy czegoś takiego nie udało się stworzyć. Prawo Cywilne dzieli się w UE na dwa odłamy:

– odłam kontynentalny (oparty na prawie rzymskim)

– odłam common law (system prawa precedensowego)

Połączenie tych dwóch nurtów i stworzenie jednolitych zasad jest niezwykle trudne. Istotne jest jednak, że takie próby są podejmowane, przede wszystkim w gronie uczonych. Do tej pory największym osiągnięciem na tym polu są zasady europejskiego prawa kontraktów (Principles of European Contract Law), opracowane przez zespół najwybitniejszych prawników z różnych państw pod przewodnictwem profesora Orlando. Tłumaczenie polskie ukazało się w 3 zeszycie kwartalnika prawa prywatnego z 2004 r.

Zasady europejskiego prawa kontraktów są wynikiem 20 lat pracy komisji i są one ukształtowane na wzór kodeksu. Obejmują one trzon instytucji prawa kontraktów, usystematyzowanych według pewnych określonych założeń, które są oparte na wspólnych zasadach. Składają się one z 200 artykułów ujętych w 17 rozdziałach, które dotyczą:

– zawierania umów

– przedstawicielstwa

– ważności

– interpretacji

– treści

– skutków wykonania i niewykonania kontraktu

– środków ochrony prawnej

– wielości podmiotów

– przelewu wierzytelności

– przejęcia długu

– cesji umowy

– potrącenia

– przedawnienia

– bezprawności

– warunku kapitalizacji odsetek

Celem tych zasad było stworzenie swoistej infrastruktury prawnej oraz pojęciowej, który mógłby posłużyć europejskiemu ustawodawcy jako podstawa do podejmowania aktów zmierzających do harmonizowania prawa kontraktów.

Zasady europejskiego prawa kontraktów nie mają charakteru normatywnego, natomiast mogą być one wykorzystywane:

– jako wzorzec dla ustawodawcy krajowego, który nowelizuje pewne przepisy prawa cywilnego

– strony, które chcą poddać kontrakt tym zasadom, mogą zastosować te zasady do konkretnego kontraktu

– zasady te stanowią podstawę do interpretacji wykładni przepisów dla sądów arbitrażowych, a coraz częściej odwołują się do nich sądy sporne

Stąd ich szczególne znaczenie do interpretacji przepisów, które wywodzą się z rozwiązań przyjętych w prawie europejskim.

Istotnym etapem europeizacji prawa kontraktów jest przygotowanie (opracowanie) wspólnej ramy odniesień, która ma stworzyć bazę do dokonania gruntownej rewizji dotychczasowego dorobku legislacyjnego, który jest wyrażony w wielu dyrektywach, które są nieoparte na wspólnych założeniach i jednolitych zasadach. Jednocześnie ta wspólna rama odniesień może stanowić podstawę do ujednolicania prawa kontraktów na gruncie europejskim poprzez odwoływanie się do ustawodawstwa krajowego. To ma doprowadzić, prędzej czy później, do ujednolicenia prawa prywatnego we wszystkich państwach UE (aczkolwiek jest to niezwykle trudne).

Prawnicy kontynentalni patrzą na prawo zupełnie inaczej, niż prawnicy z odłamu common law.

Analogiczną funkcję, jak w UE pełnią zasady europejskiego prawa kontraktu, w międzynarodowym obrocie pełnią zasady międzynarodowego prawa kontraktów handlowych, zwane w skrócie „UNIDROIT”. Te zasady zostały ogłoszone w 1994 roku i uzupełnione w 2004 roku przez Międzynarodowy Instytut Unifikacji Prawa Prywatnego (Agenda ONZ). Inspiracją do ich opracowania jest zbiór reguł common law. Zasady UNIDROIT mają charakter nienormatywnej regulacji modelowej (nie mają charakteru obowiązującego prawa). Odgrywają one jednak zawsze istotną rolę w orzecznictwie sądów arbitrażowych (którym najczęściej są poddawane spory międzynarodowe).

Zasady te składają się z 10 rozdziałów:

– postanowienia ogólne

– zawarcie umowy i przedstawicielstwa

– ważność

– interpretacja

– treść i prawa osób trzecich

– wykonanie i niewykonanie kontraktu

– potrącenie

– przelew wierzytelności

– przejęcie długu

– cesja umowy

– przedawnienie

Comments are closed