Kryterium wyróżnienia tych umów jest to, czy strona dokonująca czynności otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową stanowiącą ekwiwalent dokonanego przysporzenia.

Większość umów ma charakter odpłatny. Do umów pod tytułem darnym, prócz darowizny, zaliczamy też użyczenie.

Odpłatny charakter czynności prawnej może wynikać z przepisów, które regulują określony typ umowy, np. umowa sprzedaży jest zawsze odpłatna.

Może być też tak, że to strony mocą swojej woli decydują o tym, czy umowa będzie odpłatna czy nieodpłatna, np. umowa zlecenia – jeśli strony nie postanowiły nie postanowiły inaczej, to umowa ma charakter odpłatny. Jeśli nieodpłatny, to wykonawcy umowy należy się tylko zwrot wydatków, a nie wynagrodzenie.

Ustalenie odpłatnego charakteru umowy decyduje o zróżnicowaniu skutków prawnych. Co do zasady system prawny zawsze przyznaje słabszą pozycję temu, kto otrzymuje coś nieodpłatnie. Klasycznym przypadkiem przy darowiźnie jest art. 891 – darczyńca jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania tylko wtedy, gdy szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Przy klasycznym zobowiązaniu wynikającym z umowy sprzedaży odpowiedzialność sprzedawcy jest szersza.

Comments are closed