Możliwość komentowania Zawarcie umowy przez akty wykonawcze (per facta concludenta) została wyłączona

Zawarcie umowy per facta concludenta występuje najczęściej jako skutek złożenia wyraźnej oferty, przyjętej następnie w sposób dorozumiany przez adresata. Chodzi tu przede wszystkim o akty wykonawcze podejmowane przez adresata oferty (art. 69 KC).

Zgodnie z art. 69 KC, jeżeli wskutek ustalonego w danych stosunkach zwyczaju dojście do składającego ofertę oświadczenia o przyjęciu nie jest wymagane, umowa dochodzi do skutku, jeżeli adresat oferty w czasie właściwym przystąpi do wykonania umowy. To samo dotyczy oferty, w której zgodnie z treścią oferty nie jest wymagane dojście oświadczenia o przyjęciu oferty do drugiej strony. Klasycznym przykładem będzie zamówienie towarów z określeniem istotnych postanowień umowy, gdzie oferent oczekuje na wysyłkę towaru w czasie właściwym (oferent określa, co chce, ile, w jakiej cenie i w jakim terminie oczekuje na wysłanie towaru).

Zawarcie umowy przez akty wykonawcze następuje wtedy, gdy druga strona przystępuje do wykonania umowy, ale to nie oznacza, że umowa musi być w całości wykonana.

Ktoś np. składa zamówienie (traktowane jako oferta) na X ton cementu za XX zł za tonę + VAT. Chce, aby mu wysyłano po X ton co tydzień. Do zawarcia całej umowy dojdzie w momencie, gdy oblat przystąpi do wysłania pierwszej partii towaru. Druga strona nie ma kompetencji do zmiany ceny po zawarciu umowy! Jest to umowa konsensualna i druga strona nie może jej zmienić.

Możliwość komentowania Oferta w postaci elektronicznej została wyłączona

Art. 66¹ KC. Znowelizowany KC zawiera szczególne przepisy, które normują zasady składania oświadczeń woli w postaci elektronicznej. Ustawodawca oparł się na dyrektywie nr 2000/31/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności handlu elektronicznego w obrębie rynku wewnętrznego. Zgodnie z nowym przepisem Art. 61 paragraf 2, oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Pomimo nie do końca jasnego sensu tych słów, generalnie przyjmuje się, że chodzi o taką sytuację, że oświadczenie składającego musi być wprowadzone do serwera adresata w taki sposób, że adresat może w każdej chwili i w każdym czasie ściągnąć je do swojego komputera i wyświetlić w czytelnej postaci. Nieistotne jest u nas to, czy ktoś się zapoznał z treścią, ale to, czy w ogóle mógł się zapoznać.

Przesłanki związania ofertą złożoną w postaci elektronicznej określa art. 66. Oferta złożona w takiej postaci, ale złożona za pomocą innego środka niż poczta elektroniczna i inne środki indywidualnego porozumiewania się podobne do poczty elektronicznej, wiąże składającego wówczas, gdy druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Art. 66¹ paragraf 1 – przepis ten znajduje zastosowanie przede wszystkim do ofert, które są zawarte na tak zwanych aktywnych stronach www, które oprócz biernej prezentacji informacji przekazanie do dysponenta strony www informacji zwrotnej od odwiedzającego stronę. Zgodnie z ogólną regułą interpretacyjną zawartą w art. 71 KC informacje ujawnione na stronach www, w razie wątpliwości, uznać należy za zaproszenie do składania ofert, w odpowiedzi na które ofertę będzie składać ten, który odwiedza stronę – w takim wypadku osoba, która odwiedza stronę, złoży ofertę dysponentowi tej strony poprzez wypełnienie i zaakceptowanie odpowiednich formularzy w oknach dialogowych. Stan związania taką ofertą wystąpi jedynie wtedy, gdy dysponent niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. To potwierdzenie może nastąpić w jakiejkolwiek formie. Samo jednak potwierdzenie przyjęcia oferty nie jest jeszcze przyjęciem oferty, które prowadzi do zawarcia umowy. Nie jest wykluczone, że jednocześnie z potwierdzeniem otrzymania oferty następuje przyjęcie tej oferty w sensie akceptu oferty. W tym wypadku do zawarcia umowy dojdzie.

Zgodnie z dyrektywą, ustawodawca krajowy nałożył tutaj na przedsiębiorcę składającego ofertę w postaci elektronicznej szereg przedkontraktowych obowiązków informacyjnych. I tak przedsiębiorca, który składa ofertę w postaci elektronicznej, jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny o:

– czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy

– skutkach prawnych potwierdzenia otrzymania oferty

– zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy

– metodach i środkach technicznych służących do korygowania błędów we wprowadzonych danych

– językach, w których umowa może być zawarta

– kodeksach etycznych, które stosuje przedsiębiorca, który składa w ten sposób ofertę oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej

Takie obowiązki informacyjne ciążą nie tylko na przedsiębiorcy, który składa ofertę w drodze elektronicznej, ale także na przedsiębiorcy, który zaprasza do zawarcia umowy w drodze elektronicznej.

Skutkiem naruszenia obowiązku informacyjnego nie jest nieważność oferty. Jedynym skutkiem jest odpowiedzialność dysponenta strony internetowej za szkodę, jaką kontrahent poniósł wskutek niezamieszczenia informacji w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Zarówno wymóg potwierdzenia oferty, jak również obowiązki informacyjne, nie dotyczą umów, które są zawierane:

– za pomocą poczty elektronicznej

– za pomocą podobnych środków porozumiewania się na odległość, jak np. sms-y, które spełniają warunek indywidualnego porozumiewania się

Te wymogi nie mają także zastosowania do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły. Strony mogą tak postanowić w ramowych umowach o współpracę.

Przy elektronicznym zawieraniu umów należy wspomnieć o regulacji Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Ta ustawa dotyczy tylko tych usług, których wykonanie następuje przez wysłanie i odebranie plików elektronicznych za pomocą systemów teleinformatycznych na indywidualne żądanie usługobiorcy. Ustawa nie znajduje zastosowania do umów, których przedmiotem są towary i usługi, które nie mają postaci elektronicznej.

Do umów o usługi świadczone elektronicznie stosuje się przepisy KC, przede wszystkim art. 66¹ o ofercie elektronicznej.

Istotną cechą oferty jest to, że ona wiąże oferenta. Oferta jest, co do, zasady nieodwołalna.

Czyli jeżeli mamy jakiegoś „A”, który składa ofertę „B”, to „A” jest oferentem, a „B” – oblatem. Oferta powoduje stan związania – „A” jest związany swoją ofertą. „B”, jako adresat oferty, uzyskuje w wyniku złożenia skutecznego tej oferty kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy (wystarczy, że powie „zgadzam się”). Co do zasady, nie można wycofać się ze składanej oferty – chyba, że minie czas, który daliśmy drugiej stronie na decyzję, czy chce zawrzeć umowę, czy nie.

Generalnie oferta ma charakter nieodwołalny, jest jednak wyjątek – art. 66². W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami oferta może być odwołana. Przede wszystkim, zasada nieodwołalności oferty prowadziła do komplikacji w obrocie. Za wzorem KW, nasz ustawodawca wprowadził do KC w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami dopuszczalność odwołania oferty.

Odwołanie oferty należy odróżnić od cofnięcia oferty, które jest dopuszczalne także w obrocie powszechnym (między osobami, które nie mają statusu przedsiębiorcy). Cofnięcie oferty podlega ogólnym zasadom dotyczącym oświadczeń woli. Cofnięcie oferty dopuszczalne jest na gruncie art. 61 KC do czasu dojścia oferty do adresata (oblata) albo możliwe jest i skuteczne wtedy, kiedy oferta i oświadczenie o cofnięciu oferty dochodzą do adresata jednocześnie.

Granice czasowe odwołania – art. 66² KC. Odwołanie oferty może nastąpić, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

„A” 20 maja 2010 wysłał pisemną ofertę do „B”. Oferta dotarła 21 maja 2010. Zwykłe cofnięcie oferty może nastąpić do czasu dojścia oferty do adresata. „A” może wysłać do „B” jeszcze tego samego dnia oświadczenie, że cofa ofertę, którą wysłał rano. Jeśli najpierw doszła oferta, to nie można jej odwołać.

Art. 66² – pozwala nam odwołać ofertę, dopóki adresat nie wysłał nam oświadczenia o przyjęciu oferty.

Na kim spoczywa ciężar dowodu wysłania oferty i skutecznego odwołania?

Ciężar dowodu będzie się rozkładał zgodnie z art. 6 KC. Ciężar udowodnienia tego, że oświadczenie o odwołaniu oferty dotarło po wysłaniu oświadczenia o przyjęciu, spoczywa na oblacie, natomiast oferent musi wykazać, że doszło do skutecznego odwołania oferty (musi udowodnić, że jego oświadczenie o odwołaniu doszło przed wysłaniem przez drugą stronę oświadczenia o przyjęciu oferty).

Przesłanki, które wyłączają odwołanie oferty, określa art. 66² paragraf 2:

– oferta jest nieodwołalna, jeżeli wynika to z jej treści

– oferta jest nieodwołalna w sytuacji, gdy wskazuje termin, w którym ma nastąpić jej przyjęcie

Z oznaczeniem terminu przyjęcia oferty w ofercie wiąże się domniemanie woli oferenta, iż chce on być w tym czasie związany swoją ofertą w sposób nieodwołalny.

Oferta może być skutecznie przyjęta wyłącznie przez adresata oferty (oblata). Oblat składa w tym celu stosowne oświadczenie woli oferentowi. W ten sposób adresat oferty doprowadza do zawarcia umowy.

„A” składa ofertę „B”. Oferta dociera 21 maja. 23-go oblat wysyła oświadczenie woli o przyjęciu oferty, dobiera ono 25 maja 2010. Kiedy doszło do zawarcia umowy i o jakiej treści? Oświadczenie woli staje się skuteczne dopiero w momencie, gdy doszło ono do adresata w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać.

O jakiej treści to będzie umowa? Minimum do zawarcia umowy musi być zawarte w ofercie. Uzupełnieniem tego może być np. w KC to, co mamy w przepisach o umowach nazwanych.

Oblat może, ale nie musi odpowiadać na ofertę.

Oferta może również zawierać odwołanie się do ogólnych regulaminów umów obowiązujących np. u oferenta.

Termin odpowiedzi na ofertę – oferent np. może określić, że czeka na odpowiedź tydzień od momentu wysłania oferty. Jeżeli druga strona nie odpowie w tym czasie, to ustaje wówczas stan związania oferenta ofertą. Jeśli termin nie został określony w ofercie, to wchodzi w zastosowanie art. 66 KC – oferta wiąże tak długo, ile czasu potrzeba na dojście oferty do oblata i przyjście jego odpowiedzi.

W okresie związania ofertą oświadczenie o przyjęciu oferty ma dotrzeć do oferenta.

Art. 67 KC – dotyczy tzw. oferty opóźnionej. Opóźnione oświadczenie o przyjęciu oferty. Zgodnie z tym artykułem, wyjątkowo opóźniona odpowiedź na ofertę może doprowadzić do zawarcia umowy. Przede wszystkim wtedy, gdy odpowiedź została wysłana w czasie właściwym oraz gdy oferent nie zawiadomi o uznaniu umowy za niezawartą. Brak takiego zawiadomienia oznacza, że oferent nie korzysta z ustawowej możliwości przeciwstawienia się zawarciu umowy na podstawie opóźnionej oferty. W sumie dochodzi do zawarcia umowy pomimo tego, że mamy do czynienia z opóźnieniem w odpowiedzi na ofertę.

Mogło się zdarzyć, że „B” odpowiedział 23 maja i w naszym konkretnym przypadku jest to wysłanie odpowiedzi w czasie właściwym. Z jakichś powodów oświadczenie dotarło z opóźnieniem – już możemy uznać, że jest to opóźnienie odpowiedzi na ofertę. „A” może milczeć (wówczas umowa zostaje zawarta) lub sprzeciwić się temu, by umowa została zawarta z opóźnieniem.

Kolejna sytuacja, która się może zdarzyć, zwłaszcza pomiędzy przedsiębiorcami – z jakiegoś powodu do „B” wpływa oferta z określonym terminem związania. „B” w tym czasie nic nie robi i dopiero później sobie przypomina i wysyła odpowiedź po terminie. Wysłanie oświadczenia o przyjęciu oferty po terminie związania ofertą będzie stanowiło nową ofertę w rozumieniu przepisów KC. Oferta opóźniona wysłana po upływie czasu właściwego do wysłania stanowi w rozumieniu KC nową ofertę. W takim przypadku „B” staje się oferentem, a „A” oblatem i to „A” uzyskuje kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy z „B” na tych warunkach, które są podane w opóźnionej ofercie.

Kolejna kwestia to wymóg zgodności treści oświadczenia woli oferenta i oblata oraz modyfikujące przyjęcie oferty.

Zawarcie umowy w znaczeniu materialnym oznacza tyle, co osiągnięcie konsensu co do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku oferty i oświadczenia o przyjęciu oferty podstawowe znaczenie ma to, czy te oświadczenia są zgodne. Ma to miejsce przede wszystkim w sytuacji, gdy oferta zostaje przyjęta w całości i tylko w zakresie oferty, przy czym zarówno oferta jak i przyjęcie oferty podlega regułom wykładni oświadczenia woli.

Może się zdarzyć tak, że pewne warunki są potwierdzane, ale poprzez użycie innych sformułowań. Istotne jest to, czy strony się zgadzały i na podstawie oświadczeń woli możemy określić, że dążyły do tego samego celu.

W naszym systemie prawnym taką zasadą jest zasada lustrzanego odbicia – do zawarcia umowy dochodzi, gdy oblat chce dokładnie tego samego, co oferent.

Art. 68 KC przewiduje, że przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień traktować należy jako nową ofertę.

W przypadku przyjęcia oferty ze zmianami (traktowanymi jako nowa oferta) kompetencja do zawarcia umowy przechodzi z „B” na „A” („A” staje się oblatem).

Zasada lustrzanego odbicia powoduje mnóstwo problemów. W przypadku tej zasady całość warunków zawartych w ofercie obydwie strony muszą zaakceptować.

Art. 8² KC – wyjątek od zasady lustrzanego odbicia jest ograniczony tylko i wyłącznie do obrotu profesjonalnego i ma być to obrót dwustronnie profesjonalny – oferent i oblat muszą mieć status przedsiębiorcy.

Art. 68¹ KC – w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim przypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, ale z zastrzeżeniem tych zmian, które zostały dokonane w odpowiedzi na ofertę. Na gruncie tego przepisu ocenie podlegają zmiany lub uzupełnienia tych postanowień, które w razie przyjęcia oferty stanowić będą elementy zarówno podmiotowo jak i przedmiotowo istotne.

„A” proponuje kupno czegoś za 30 zł, a „B” proponuje za 50 zł. Problem w zastosowaniu przepisu art. 68 leży w sformułowaniu „istotna treść”.

Przede wszystkim kryterium oceny istotności zastrzeżeń należy poszukiwać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim interes oferenta, przyjęte w obrocie zwyczaje handlowe, ustaloną między stronami praktykę kontraktową. Tutaj przy wykładni tej istotności ma znaczenie art. 19 ustęp 3 KW (na którym wzorowany jest art. 68 KC), który wymienia katalog postanowień umowy sprzedaży towaru, które należy traktować jako istotnie zmieniające treść postanowienia oferty:

– cena

– płatności

– jakość i ilość towarów

– miejsce i czas dostawy

– zakres odpowiedzialności jednej ze stron względem drugiej

– sposób rozstrzygania sporów

W art. 68¹ paragraf 2 KC wskazano trzy okoliczności, w których wystąpienie wykluczy dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty. W tych wypadkach nie ma znaczenia, czy zmiany są istotne, czy nieistotne:

– modyfikujące przyjęcie oferty (ze zmianami) jest wyłączone, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń (dopuszcza się akceptację oferty bez żadnych zastrzeżeń i uzupełnień – oferent wyraźnie wskazuje, że tylko na warunkach wskazanych w ofercie jest w stanie zawrzeć umowę)

– niezwłoczny sprzeciw oferenta wobec włączenia zastrzeżeń dokonanych przez oblata (oferent otrzymuje ofertę z jakimiś zastrzeżeniami czy uzupełnieniami, które nie zmieniają istotnie treści oferty, i sprzeciwia się im niezwłocznie po otrzymaniu oferty modyfikującej; oferent nie musi wskazywać przyczyn, dla których nie chce, aby umowa została przyjęta na takich warunkach)

Skutkiem nieprzyjęcia oferty ze zmianami może być zamiana przyjęcia modyfikującego w kontrofertę. „B” zgadza się na zawarcie umowy, ale na „takich warunkach”. „A” się nie zgadza – wtedy to oświadczenie o przyjęciu może zostać potraktowane jako kontroferta „B”.

– oblat uzależnia przyjęcie oferty i zawarcie umowy od zgody oferenta na włączeni zastrzeżeń do treści umowy, a zgody takiej nie otrzymał. W takim wypadku odpowiedź oblata trzeba będzie traktować jako odrzucenie pierwotnej oferty i złożenie swojej kontroferty.

Możliwość komentowania Nośniki oferty została wyłączona

Oświadczenie, które wyraża wolę zawarcia umowy (oferta), może być złożone z użyciem każdego nośnika, który wyraża wolę w sposób dostateczny. Nie ma przeszkód, aby oferta została złożona przez tzw. czynności wykonawcze, np. przez przesłanie towaru wraz z fakturą klientowi.

Możliwość komentowania Ogłoszenia, reklamy i cenniki została wyłączona

Art. 71 KC. Ogłoszenia, reklamy i inne informacje określone w art. 71 na ogół nie stanowią oferty – są składane bez zamiaru zawarcia umowy. Często nie spełniają również innych wymagań oferty, bo nie zawierają elementów koniecznych umowy. W takim wypadku można im przypisać co najwyżej charakter zaproszenia do zawarcia umowy, czy to w drodze oferty, czy to w drodze negocjacji.

Art. 543 – wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży. Gdy ktoś wejdzie i to kupi, dochodzi do zawarcia umowy. Druga strona nie może odmówić.

Ta reguła interpretacyjna może być uchylona poprzez zamieszczenie stosownej adnotacji, np. sprzedaż dopiero po zmianie ekspozycji sklepowej.

Możliwość komentowania Termin związania ofertą została wyłączona

Oferent jest związany złożoną ofertą od momentu złożenia i termin ten będzie różny w zależności od tego, czy mamy do czynienia z ofertą składaną pomiędzy obecnymi czy między nieobecnymi.

W przypadku oferty składanej pomiędzy obecnymi albo oferty składanej poprzez środki bezpośredniego porozumiewania się, oferta wiąże w trakcie tego kontaktu. Taka oferta ma być przyjęta niezwłocznie.

Oferta, która jest składana pomiędzy nieobecnymi (np. wysyłana listownie), wiąże w terminie (bierzemy tutaj pod uwagę czas niezbędny do dojścia oferty do adresata, czas do namysłu i udzielenia odpowiedzi – akceptacji oferty).

To, co jest istotne – termin końcowy związania ofertą można określić w samej ofercie. Dopiero jak ten termin nie jest określony, to wchodzi w grę art. 66 paragraf 2 KC.

Oferta może wiązać w terminie dłuższym, no oczekujemy odpowiedzi na ofertę w terminie X miesięcy. Wątpliwości budzą oferty, które przewidują, że odpowiedź może być złożona w każdym czasie. W takim przypadku najczęściej przyjmuje się, że taka oferta ma nieoznaczony termin wiązania oferty.

Oferent może także w ofercie oznaczyć termin początkowy obowiązywania oferty, czyli termin, od którego będzie oczekiwał odpowiedzi na ofertę. W takim wypadku, jeśli jest termin początkowy a oświadczenie adresata oferty przyszłoby wcześniej, umowa wówczas nie dojdzie do skutku – odpowiedź na ofertę musi być złożona w terminie wiązania oferty.

Oferta może być skierowana do konkretnego adresata, ale też może być skierowana do ogółu. Przykładowo, ktoś może dać ogłoszenie prasowe, które wyraża stanowczy zamiar zawarcia umowy. Należy wówczas pamiętać, że taka oferta wiąże (z warunkiem, że ktoś już tego nie kupił) tak długo, aż np. przedmiot zostanie sprzedany.

Oferty skierowane do ogółu mogą być w każdym czasie odwołane lub zmienione, ale nie pozbawia to skuteczności prawnej dokonanego wcześniej przyjęcia oferty.

Możliwość komentowania Charakter prawny oferty została wyłączona

Szczególny charakter oferty jako propozycji zawarcia umowy polega na tym, że oferent z góry a priori spełnia wszystkie wymagania niezbędne do tego, aby umowa doszła do skutku. Oferta jako oświadczenie, które jest stanowcze i kompletne, powoduje, że umowa może dojść do skutku poprzez akceptację drugiej strony.

Możliwość komentowania Tryb ofertowy została wyłączona

Pojęcie oferty:

W myśl art. 66 KC, oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa jej istotne postanowienie. Na pojęcie oferty składa się więc oświadczenie woli zawarcia umowy, które jest składane drugiej stronie, określenie istotnych postanowień umowy, natomiast elementem koniecznym oferty nie jest wskazanie terminu jej wiązania. Żeby jakieś oświadczenie można było uznać za ofertę, to musi ono ujawniać stanowczą wolę zawarcia określonej umowy przez podmiot składający ofertę. Ta stanowczość powinna wskazywać na zamiar osoby składającej bycia związanym ofertą w razie jej akceptacji przez adresata.

Jest inny skutek złożenia zapytania, a zupełnie inny skutek ma złożenie oferty. Oferta wiąże stronę, która ją składa. Stąd istotne jest stwierdzenie stanowczego zamiaru zawarcia umowy.

Nie ma znaczenia to, że dokument zatytułowany jest „Oferta”. Ważna jest treść. Często spotykamy się np. z pismem o tytule „Zamówienie” i dopiero z treści możemy się dowiedzieć, czy to jest oferta, zapytanie czy propozycja złożenia oferty.

Oferta powinna zawierać istotne postanowienia umowy, do zawarcia której zmierza oferent. Te istotne postanowienia umowy nie zawsze będą się pokrywały z elementami przedmiotowo istotnymi umowy. Czasami do takich elementów należy wynagrodzenie, ale można je ustalić w oparciu o inny miernik.

Przy ustaleniu istotności postanowień, na gruncie art. 66 paragraf 1, posługiwać się należy kryterium przedmiotowo-podmiotowym, biorąc pod uwagę, z jednej strony, konieczność ich oznaczenia dla przyjęcia istnienia ważnej czynności prawnej, a z drugiej strony wolę oferenta, aby dane postanowienia kształtowały treść stosunku prawnego, to jest zakres uprawnień oraz obowiązków stron przyszłej umowy. Czasami przyjmuje się za wystarczające odesłanie do ogólnych warunków umów, które są dołączone do oferty, jeżeli te warunki regulują istotną dla oferenta treść umowy.

W obrocie nieprofesjonalnym, czyli w obrocie z konsumentami, ustawa nakłada na przedsiębiorcę dodatkowe obowiązki informacyjne, które powinny być spełnione na etapie przedkontraktowym przy nawiązywaniu stosunków prawnych z konsumentami (Ustawa o warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz przepisy Ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny – uregulowania dotyczące umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i umów zawieranych na odległość, co do zasady z tych umów możemy zrezygnować, o prawie odstąpienia przedsiębiorca powinien nas poinformować).

Możliwość komentowania Zawarcie umowy została wyłączona

Przed zawarciem umowy należy sprawdzić, z kim mamy do czynienia, kim jest ten ktoś, kto przyszedł negocjować / zawierać kontrakt. Często te rzeczy są pomijane, co powoduje później problemy. Konsekwencje zawarcia takiej umowy są takie, że drugiej strony nie będzie ten kontrakt wiązał. Takie konsekwencje czasami wychodzą na jaw po kilku latach obowiązywania kontraktu.

Jeżeli chodzi o Europę, to większość systemów prawa wewnętrznego przewiduje udostępnianie informacji o przedsiębiorcach – funkcjonują stosowne rejestry sądowe.

Nasz system prawny przewiduje, że osobą prawną jest ten, komu ustawa przyznaje osobowość prawną. Np. u nas spółka komandytowo-akcyjna jest niepełną osobą prawną, ale w prawie austriackim spółka taka ma pełną osobowość prawną. Takie kwestie trzeba już na początku wyjaśnić.

Umowami nazywane są czynności prawne, w których dokonaniu uczestniczą dwie lub więcej strony i które dochodzą do skutku w wyniku złożenia przez wszystkie strony zgodnych oświadczeń woli. Zawarcie umowy polega na złożeniu zgodnych co do treści oświadczeń woli. Ten wymóg zgodności uległ pewnemu osłabieniu na podstawie art. 68¹ KC. To złożenie zgodnych oświadczeń woli ma przede wszystkim polegać na tym, że wszystkie strony składają oświadczenia, które mają to samo znaczenie i wyrażają zamiar wywołania jednolitych skutków prawnych, które polegają na ustanowieniu, zaktualizowaniu, ale także zniesieniu lub zmianie określonych norm postępowania, a w konsekwencji zniesieniu lub zmianie stosunków prawnych.

Oświadczenia woli, podobnie jak przepisy prawa, podlegają wykładni. Zgodnie z art. 65 w umowach należy szukać przede wszystkim zgodnego zamiaru stron i celu umowy, a nie patrzeć na dosłowne brzmienie umowy. Jeżeli w drodze wykładni jesteśmy w stanie ustalić takie samo znaczenie dla wszystkich oświadczeń woli, to znaczy, że umowa doszła do skutku. Jeżeli w drodze wykładni ustalimy, że strony miały coś zupełnie innego na myśli, to znaczy, że umowa nie została zawarta.

Sposób dojścia przez strony do konsensu, czyli uzgodnienia treści tych oświadczeń woli, nazywany jest sposobem lub trybem zawarcia umowy. KC reguluje trzy sposoby zawarcia umowy:

– ofertę i jej przyjęcie

– negocjacje (wcześniej w KC nosiły nazwę rokowań)

– przetarg (występuje w dwóch odmianach – aukcji i przetargu w ścisłym słowa znaczeniu)

Nie można również wykluczyć dojścia do konsensu w inny sposób.

Wybór sposobu zawarcia umowy przez strony nie wyklucza zawarcia umowy w innym trybie. Strony mogą swobodnie przechodzić z jednego trybu zawarcia umowy do innego.

Przepisy art. 66-72 odnoszą się do wszystkich rodzajów umów:

– obligacyjnych (uzupełnione przez art. 384-396)

– umów rozporządzających z zakresu prawa rzeczowego

– umów z dziedziny prawa na dobach niematerialnych

– umów prawa spadkowego

– umów małżeńskiego prawa majątkowego

Mają także zastosowanie do umów powodujących powstanie stosunku prawnego, ale także do tych nakierowanych na zmianę lub ustanie stosunku prawnego.

Oceniając, czy doszło do zawarcia umowy, bierzemy pod uwagę te przepisy, które obowiązują w dacie składania oświadczeń woli.

Możliwość komentowania Zasady swobodnego kontraktowania została wyłączona

Zasada swobody umów wywodzi się wprost z konstytucji. W naszym systemie prawnym ta zasada pojawiła się dopiero w 1990 – wcześniej była to zasada niepisana, nie była jednoznacznie wyrażona w normie. Od 1990 roku mamy artykuł 353¹ KC, który stanowi, że strony, które zawierają umowę, mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść i cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie i zasadom współżycia społecznego.

Zasada swobody umów znajduje także swoje odbicie w Konwencji Wiedeńskiej o Międzynarodowej Sprzedaży Towarów. Kontrahenci, zgodnie z KW, mogą wyłączyć zastosowanie przepisów KW, mogą też zastosowanie jej do kontraktu, ale mogą też inaczej określić skutki.

To samo w zasadach Europejskiego Prawa Kontraktów – przewidują one w artykule 1:102 mamy wyrażoną zasadę swobodnego kontraktowania. Strony mogą swobodnie zawrzeć kontrakt i ustalić jego treść, pod warunkiem przestrzegania zasad dobrej wiary i uczciwego postępowania oraz przepisów bezwzględnie wiążących.

Zasady unidroit – na gruncie tych zasad strony mają pełną swobodę zawarcia umowy oraz określania jej treści.

Zasada swobody kontraktowania wyraża się przede wszystkim w tym, że strona może swobodnie decydować o zawarciu kontraktu. Przede wszystkim, sama strona decyduje o tym, czy chce zawrzeć kontrakt.  To, czy będzie zawierać kontrakt i z kim, to jest decyzja tego podmiotu – nie ma obowiązku kontraktowania, chociaż w przepisach szczególnych takie obowiązki kontraktowania możemy znaleźć (np. umowy ubezpieczenia OC, gdzie ubezpieczyciel ma obowiązek zawrzeć umowę z tym, kto będzie chciał zawrzeć taki kontrakt).

Zasada swobody umów przejawia się także w tym, że mamy prawo do swobodnego wyboru kontrahenta. Co więcej, gdyby ktoś próbował nam narzucać, to podlega to ochronie z przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Zasada swobody umów przejawia się w tym, że strony mogą układać stosunki pomiędzy sobą w dowolny sposób – mają swobodę w uzgadnianiu treści umowy, ale w granicach tej swobody.

Zasada swobody dotyczy wyboru formy. Generalnie na gruncie prawa polskiego mamy zasadę wynikającą z art. 60 KC, że oświadczenie woli może być wyrażone w każdy sposób, który dostatecznie ujawnia ową wolę, czyli również w każdej formie te oświadczenia mogą być złożone.

Granica swobody umów to są przepisy – czasami przepisy prawa przewidują określoną formę dla szczególnego typu kontraktu.

Gdybyśmy spojrzeli na przepisy dotyczące zobowiązań, to mamy tam tylko rygor dowodowy co do formy pisemnej.

Zasada swobody kontrahentów co do decydowania o formie przewidziana została również w KW – art. 11 KW kontrakt sprzedaży nie musi być zawarty na piśmie i nie jest poddany jakimkolwiek rygorom formalnym. Zawarcie i treść kontraktu mogą być wykazane za pomocą wszelkich dostępnych dowodów bez jakichkolwiek ograniczeń, w tym także dowodem ze świadków.

Jeżeli chodzi o swobodny wybór formy kontraktu, to warto pamiętać o tym, że forma pisemna jest również zachowana wtedy, gdy dochodzi do zawierania kontraktu w trybie oferty lub przyjęcia.

Faktura jest dokumentem o charakterze podatkowym! Nie jest to żadna umowa, a jedynie może to być dowód na to, że taka umowa (również ustna) została zawarta.

Możemy natomiast mieć pisma potwierdzające zawarcie umowy.

Jeżeli chodzi o kontrakty, to przejawem autonomii woli dotyczącej treści kontraktu jest możliwość poddania kontraktu i sporów z nim związanych pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Sądy polubowne mają charakter prywatnoprawny, ale strony mogą poddać spory pod rozstrzygnięcie sądu polubownego lub arbitrażowego.

Wtedy, kiedy mamy do czynienia z podmiotami z różnych państw, to te strony mogą wskazać prawo właściwe dla tego kontraktu. Zgodnie z art. 25 paragraf 1 prawa prywatnego międzynarodowego kontrahenci mogą poddać stosunki, które wynikają z kontraktu, wybranemu przez siebie prawu, jeżeli pozostaje ono w związku z kontraktem.

W naszym prawie międzynarodowym prywatnym art. 25 mówi, że musi to być prawo, które pozostaje w jakimś związku z kontraktem. Konieczny jest jednak wniosek.

Wyjątkiem od swobody wyboru prawa jest kontrakt dotyczący nieruchomości – tutaj zawsze właściwe jest prawo państwa, na terenie którego znajduje się ta nieruchomość.

W ramach swobody kontraktowania strony swobodnie decydują o rozwiązaniu kontraktu.

Jeżeli mamy do czynienia z rozwiązaniem kontraktu, co do zasady na takie rozwiązanie potrzeba zgody dwóch stron. Odstąpienie i wypowiedzenie kontraktu to uprawnienie kształtujące jednej strony – mocą swojej decyzji strona może odstąpić (w sposób ustawowy lub umowny – w drugim przypadku należy wskazać, w jakim terminie może nastąpić odstąpienie; odstąpienie ma zastosowanie np. w przypadku umowy o dzieło) lub wypowiedzieć kontrakt (wypowiedzenie ma zastosowanie przy stosunkach ciągłych).

Odstąpienie wywołuje skutki ex tunc – z mocą wsteczną. Wypowiedzenie wywołuje skutki ex nunc – tylko na przyszłość.

Możliwość komentowania Zwyczaje została wyłączona

Zwyczaje nie mają charakteru norm prawnych, a tym samym nie mogą być źródłem kontraktu. Taki zwyczaj jest zdefiniowany jako faktycznie stosowana powszechna w danym okresie oraz w danym środowisku i w stosunkach praktyka określonego zachowania się osób, które zawodowo uczestniczą w obrocie gospodarczym.

Polski Kodeks Cywilny w wielu przypadkach odwołuje się do zwyczaju jako pewnych reguł postępowania, które powstają w wyniku wykształcenia się pewnej praktyki. Te przepisy nadają zwyczajom różne funkcje, przede wszystkim funkcję wyjaśniającą, ale także funkcję normującą.

Skutki prawne zwyczajów mogą powstać tylko wtedy, gdy zwyczaj nie jest sprzeczny z przepisami bezwzględnie obowiązującymi. Zwyczaj może oddziaływać na skutki, jakie wywołuje zawarcie kontraktu (art. 56 KC). Zwyczaj będzie też miał znaczenie dla interpretacji wykładni oświadczenia woli. Klasycznym przykładem jest poklepanie po ramieniu czy podanie ręki na targu – zwyczaj ten stanowi, że doszło do zawarcia kontraktu w formie ustnej.

Niekiedy zwyczaj może uzasadnić odstąpienie od ogólnie przyjętej zasady, np. art. 69 KC przewiduje, że jeżeli według przyjętego w danych stosunkach zwyczaju dojście do składającego ofertę oświadczenia woli drugiej strony o jej przyjęciu nie jest potrzebne. Przepis odwołuje się do zwyczaju w danych stosunkach.

Zwyczaj może też wpływać na określenie treści kontraktu, np. o charakterze zadatku. Przykładem – termin płatności czynszu dzierżawnego.

Istnienie określonego zwyczaju, jego treść i zakres rozpowszechnienia wymaga ustalenia, doniosłość prawną bowiem może mieć tylko taki zwyczaj, który kontrahenci znali lub powinni byli znać jako profesjonalni uczestnicy obrotu.

Jeśli chodzi o ujednolicanie zwyczajów, to tutaj zasadniczą rolę w międzynarodowym obrocie gospodarczym odgrywają międzynarodowe koła gospodarcze – stowarzyszenia osób, które zawodowo wykonują określone czynności, np. Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu. Pod auspicjami tej izby są przygotowywane różnego rodzaju dokumenty, które ustalają treść międzynarodowych zwyczajów handlowych. Do najbardziej znanych i rozpowszechnionych w praktyce kontraktowej reguł przygotowanych przez tą Izbę należą incoterms – to są reguły wykładni terminów, a dokładniej formuł handlowych. Mamy także, przygotowane przez Międzynarodową Izbę Handlową, jednolite zasady dotyczące udzielania akredytywy handlowej.

Stwierdzenie istnienia jakiegoś zwyczaju należy często do zadań statutowych Izby Gospodarczej oraz zrzeszenia przedsiębiorców. Zgodnie ze statutem do Polskiej Krajowej Izby Gospodarczej należy obowiązek wydawania opinii o dotychczasowych zwyczajach.

Doniosłą rolę zwyczajom i praktykom kontraktowym przypisuje Konwencja Wiedeńska. W Art. 9 ustęp 1 przewiduje, że strony są związane każdym zwyczajem, na którego stosowanie wyraziły zgodę, a także ustalonymi praktykami kontraktowymi. Zwyczaj traktuje się tutaj jako element treści umowy, a nie jako odrębne źródło stosunku zobowiązaniowego.

Strony mogą:

– uzgodnić treść umowy zgodnie z treścią zwyczaju

– powołać się na spisane reguły zwyczajowe, jak np. incoterms

Art. 9 ustęp 2 KW przewiduje, że jeżeli strony nie postanowiły inaczej, domniemywa się, że przyjęły one stosowanie do kontraktu oraz do procedury jego zawierania zwyczaju, który znały bądź powinny były znać i który równocześnie jest szeroko znany i regularnie przestrzegany w danej dziedzinie handlu międzynarodowego. Ten przepis wyraża taką zasadę, że treść kontraktu obejmuje znane i powszechnie stosowane zwyczaje w danej dziedzinie handlu i są one częścią kontraktu handlowego, przy czym kontrahenci mogą uzgodnić inaczej.