Prawa i obowiązki akcjonariuszy

Stosunek uczestnictwa w spółce wiąże się z objęciem lub nabyciem spółki.

Status wspólnika (statut akcjonariusza) nie jest uzależniony od własności dokumentu akcyjnego. Brak takiego dokumentu nie powoduje, że taka osoba nie jest akcjonariuszem.

Art. 343 par. 1 KSH – za akcjonariusza uważa się tylko osobę wpisaną do księgi lub posiadacza akcji na okaziciela.

Akcjonariuszem dana osoba staje się jednak niezależnie od wpisu w księdze akcyjnej.

Powyższy artykuł nie ma zastosowania do pierwszych akcjonariuszy, których prawa do spółki nie zależą od wpisu do księgi akcyjnej czy posiadania akcji na okaziciela.

Obowiązuje zasada równego traktowania akcjonariuszy – Art. 20 KSH.

Utrata statusu akcjonariusza może być następstwem:

– następstwem zbycia wszystkich akcji

– następstwem umorzenia akcji

– rozwiązania spółki

– przekształcenia jej w spółkę handlową (o ile akcjonariusz nie bierze w tym udziału)

Możliwością pozbycia się akcjonariusza jest też unieważnienie akcji, jeśli akcjonariusz nie uiści wpłaty za akcję w podanym terminie.

Przymusowe pozbawienie statutu akcjonariusza może nastąpić w drodze przymusowego umorzenia akcji, przy czym warunki i tryb takiego umorzenia musi przewidywać statut spółki.

Umorzenie automatyczne – statut przewiduje, że w przypadku zajścia jakiegoś wydarzenia akcja jest umarzana automatycznie, w takim przypadku akcjonariuszowi przysługuje wynagrodzenie nie mniejsze niż tzw. wartość bilansowa akcji.

Pozbawienie akcjonariusza prawa uczestnictwa w spółce może być przeprowadzone w drodze uchwały walnego zgromadzenia o przymusowym wykupie akcji.

Prawa udziałowe akcjonariuszy

Prawa:

– majątkowe

– korporacyjne

Prawa majątkowe – te, które bezpośrednio zmierzają do zaspokojenia interesu majątkowego akcjonariusza -> np. prawo do zysku

Prawa korporacyjne (organizacyjne) – akcjonariusz pośrednio zabezpiecza swoje interesy majątkowe -> np. prawo do głosu

Inny podział:

– prawa związane z akcją

– prawa przyznane osobiście akcjonariuszowi (związane z konkretną osobą)

Prawa związane z akcją – idą za akcją, np.. w przypadku zbycia akcji prawo głosu przechodzi na nabywcę.

Prawa przyznane osobiście akcjonariuszowi – np. prawo do wyższej dywidendy, możliwość wyznaczania 1 osoby do zarządu, możliwość domagania się walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Jeśli taka osoba przestanie być akcjonariuszem, to takie prawa przyznane jej osobiście wygasają.

Inny podział:

– prawa wykonywane indywidualnie

– realizowane tylko przez wszystkich akcjonariuszy

Inny podział:

– prawa o charakterze powszechnym

– prawa zapewniające korzyści tylko niektórym wspólnikom

Prawa mniejszości – przyznawane np. 1/20 akcjonariuszy (ta mniejszość może się czegoś tam domagać)

Akcjonariuszowi NIE przysługuje prawo do indywidualnej kontroli, do wyłączenia wspólnika, (dopisać)

Przysługuje:

– prawo do przeprowadzenia wyborów do rady nadzorczej grupami

– do powoływania dodatkowych likwidatorów

– do informacji (nie kontroli!)

– prawo do żądania odkupienia akcji akcjonariuszom mniejszościowym

Prawa majątkowe w spółce akcyjnej:

– prawo do udziału w zysku (wynika z przystąpienia do spółki)

– prawo do zysku za konkretny rok obrotowy (związane ze spełnieniem określonych warunków)

Roszczenie do dywidendy powstaje tylko wtedy, gdy spółka wypracuje zysk, kiedy walne zgromadzenie akcjonariuszy podejmie uchwałę o przeznaczeniu części lub całego zysku do wypłaty dywidendy.

Prawo ogólne do zysku jest związane z udziałem w spółce i niedopuszczalne jest zbycie prawa do udziału w zysku. Możliwe jest jednak zbywanie wierzytelności przyszłych (można zbyć roszczenie o udział w zysku).

Akcjonariusz ma prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, które zostało zbadane przez biegłego rewidenta, i który został przeznaczony na wypłaty. O tym, jaką część zysku i co zrobić z zyskiem za dany rok obrotowy, decyduje zwyczajne zgromadzenie akcjonariuszy. Statut może upoważnić zarząd do wypłaty akcjonariuszom zaliczki na poczet dywidendy.

Warunki, jakie muszą być spełnione do tego, by zarząd mógł podjąć taką decyzję:

– upoważnienie w statucie

– spółka musi mieć środki wystarczające na taką wypłatę

– poprzedni rok obrotowy w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym wykazuje zyski

Nie powstaje tutaj jednak roszczenie o wypłatę – to zarząd decyduje o wypłaceniu zysku (akcjonariusz nie może się tego domagać).

Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje w dniu powzięcia uchwały o podziale zysków, przy czym statut może upoważnić walne zgromadzenie akcjonariuszy do podjęcia decyzji o wyznaczeniu innego dnia dywidendy. Ten dzień, na który ustalamy listę uprawnionych do dywidendy, jest nazywany dniem dywidendy. Dzień dywidendy nie może przypadać później niż 2 miesiące od dnia podjęcia uchwały o podziale zysków.

Podział zysku

Podział jest uzależniony od:

– liczby akcji, jaką dysponuje konkretny akcjonariusz. Jeśli akcje nie są całkowicie pokryte, to zysk rozdziela się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Statut spółki może jednak przewidywać inaczej.

– akcje uprzywilejowane, jak również osobisty przywilej (prawo do wyższej dywidendy), są ograniczone – nie można dać o ½ więcej niż przypada na akcję zwykłą

W celu ułatwienia realizacji prawa do dywidendy spółka może wydawać akcjonariuszom tzw. kupony dywidendowe (papiery wartościowe na okaziciela, które inkorporują prawa do dywidendy za określone lata obrotowe). Wypłata dywidendy jest uzależniona od przedstawienia przez akcjonariusza takiego kuponu. Kupony te mogą być przedmiotem samodzielnego obrotu.

Termin wypłaty dywidendy

Dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Jeżeli takiego terminu uchwała nie określa, to wówczas dzień określa rada nadzorcza.

Wypłata w gotówce – czasami w innej formie.

Prawo poboru – prawo pierwszeństwa objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do posiadanych akcji.

Art. 433 par 1 KSH.

Realizacja tego prawa pozwala akcjonariuszowi zachować pozycję w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego.

Przepisy KSH pozwalają na pozbawienie akcjonariusza prawa poboru w akcji w całości lub w części, w drodze uchwały walnego zgromadzenia. Pozbawienie prawa poboru może dotyczyć tylko konkretnej emisji akcji (nie można akcjonariuszowi tego prawa całkowicie wyłączyć). Uchwała, która pozbawia akcjonariusza prawa poboru, wymaga jednak kwalifikowanej większości, musi bowiem być podjęta większością 4/5 głosów. Ponadto, pozbawienie może nastąpić tylko wtedy, gdy taka uchwała została wyraźnie przewidziana w porządku obrad walnego zgromadzenia. Zarząd spółki jest zobowiązany do uzasadnienia pozbawienia akcjonariusza prawa poboru oraz wskazania proponowanej ceny emisyjnej lub sposobu jej ustalenia.

Warunki pozbawienia prawa poboru nie mają zastosowania, gdy uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego przewiduje objęcie nowych akcji w całości przez instytucję finansową z obowiązkiem oferowania ich następnie akcjonariuszom.

Krąg akcjonariuszy, którym przysługuje prawo poboru jest ustalany według dnia prawa poboru, który jest wskazany w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego.

W porządku obrad walnego zgromadzenia powinno się wskazać proponowany dzień prawa poboru.

Dzień prawa poboru nie może być ustalony później, niż 3 miesiące od dnia podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego.

Akcjonariusz może zbyć skonkretyzowane prawo poboru, które powstaje w następstwie uchwalonego podwyższenia kapitału zakładowego.

Od prawa poboru należy odróżnić prawo do akcji gratisowych, które przysługują akcjonariuszowi w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki (tzw. papierowe podwyższenie).

Prawo do kwoty likwidacyjnej (prawo do udziału w sumie polikwidacyjnej) – prawo majątkowe, które przysługuje każdemu akcjonariuszowi do udziału w majątku, który pozostaje po likwidacji spółki. Ta kwota likwidacyjna jest wyrażoną w pieniadzu częścią wartości majątku spółki, który pozostaje po zakończeniu postepowania likwidacyjnego. Kwota ustalana jest w oparciu o tzw sprawozdanie likwidacyjne. Prawo do kwoty likwidacyjnej przybiera postać wierzytelności wobec spółki w przypadku 2 przesłanek:

– upływu 1 roku od dnia od ostatniego ogłoszenia o likwidacji spółki

– zaspokojenia (zabezpieczenia) wierzycieli

Majątek spółki, który pozostał po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, dzieli się pomiędzy akcjonariuszy w stosunku do dokonanych przez każdego z nich wpłat na kapitał zakładowy (czyli wpłat na pokrycie akcji).

Jeśli istnieją akcje uprzywilejowane, to są one spłacane w pierwszej kolejności.

Prawo do ekwiwalentu za akcje – przysługuje akcjonariuszowi w przypadku umorzenia akcji. Umorzenie, co do zasady, powoduje powstanie prawa do ekwiwalentu, ale w ramach wyjątku przy umorzeniu dobrowolnym może się ono odbyć bez takiego ekwiwalentu.

Dobrowolne umorzenie następuje za zgodą akcjonariusza.

W przypadku umorzenia przymusowego (automatycznego) akcjonariuszowi przysługuje ekwiwalent – wynagrodzenie nie niższe niż wartość finansowa akcji.

Ekwiwalent związany z wyciśnięciem akcjonariusza – Art. 418 KSH – wypłacany gdy pozbywamy się akcjonariuszy mających poniże 5% akcji.

Pozbycie się akcjonariusza w przypadku przekształcenia spółki – jeżeli akcjonariusz nie uczestniczy w przekształceniu, to jego akcje wygasają z dniem przekształcenia, a on sam nabywa roszczenie o zapłaty przez spółkę kwoty równej wartości bilansowej akcji.

Prawa korporacyjne

Prawo do udziału w zgromadzeniu – prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy przysługuje każdemu akcjonariuszowi. Akcjonariusz absolutnie nie może zostać pozbawiony tego prawa.

Art. 406 KSH i następne określają jednak krąg akcjonariuszy oraz innych osób, które są uprawnione do realizacji tego prawa. Regulacja jest różna w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze spółką prywatną czy publiczną.

W 2009 roku nastąpiły zmiany w KSH w zakresie przepisów o walnym zgromadzeniu akcjonariuszy!

Akcje w spółkach prywatnych – uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych, a także zastawnicy oraz  użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, mogą uczestniczyć w walnym zgromadzeniu spółki prywatnej, jeżeli zostali wpisani do księgi akcyjnej co najmniej na tydzień przed terminem walnego zgromadzenia.

Uprawnieni z akcji na okaziciela będą mogli uczestniczyć w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jeżeli dokumenty akcji na okaziciela zostaną złożone w spółce co najmniej na tydzień przed terminem zgromadzenia i nie zostaną odebrane ze spółki przed jego ukończeniem.

Zamiast akcji na okaziciela może zostać złożone zaświadczenie wydane na dowód tego, że akcje zostały złożone u notariusza, w banku, w firmie inwestycyjnej, które zostało wskazane w ogłoszeniu o zwołaniu danego zgromadzenia. W zaświadczeniu wskazuje się numery dokumentów akcji i stwierdza się, że dokumenty akcji nie będą wydane przed zakończeniem walnego zgromadzenia.

Prawo do uczestnictwa w WZA w spółkach publicznych – tylko osoby, które są akcjonariuszami w dniu rejestracji uczestnictwa w walnym zgromadzeniu (na 16 dni przed datą walnego zgromadzenia), dla uprawnionych  z akcji imiennych jak i świadectw tymczasowych.

Uprawnieni z akcji imiennych jak i imiennych świadectw tymczasowych mają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jeśli są wpisani do księgi akcyjnej w dniu rejestracji uczestników.

Jeśli występują w spółce publicznej akcje na okaziciela, to prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy właściciele takich akcji mają prawo, jeśli zostaną one złożone nie później niż  w dniu rejestracji i odebrane mogą być po zakończeniu walnego zgromadzenia.

Zamiast składania akcji w spółce można przedstawić zaświadczenie o złożeniu akcji np. w banku, u notariusza, itd..

W przypadku akcji zdematerializowanych uprawnieni mogą, nie wcześniej niż po ogłoszeniu o zwołaniu walnego zgromadzenia akcjonariuszy i nie później niż w pierwszym dniu powszednim następującym po dniu rejestracji, zgłosić podmiotowi, który prowadzi rachunek papierów wartościowych, żądanie wystawienia imiennego zaświadczenia o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu.

Akcjonariusz może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy osobiście lub przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno zostać udzielone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Pełnomocnikiem co do zasady nie może być:

– członek zarządu spółki

– pracownik spółki

Zasada powyższa nie obowiązuje w spółkach publicznych.

W przypadku spółki publicznej pełnomocnictwo może być udzielone na piśmie lub w formie elektronicznej.

Postanowienia statutu mogą dopuszczać udział w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Co do zasady, może to obejmować:

– transmisję obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym

– dwustronną komunikację w czasie rzeczywistym, w ramach której akcjonariusze mogą się wypowiadać w toku obrad walnego zgromadzenia, mimo iż przebywają w innym miejscu niż odbywa się zgromadzenie, i mogą wykonywać prawo głosu osobiście lub przez pełnomocnika przed lub w toku walnego zgromadzenia akcjonariuszy (Art.. 406 ze znaczkiem 5).

Prawo głosu przysługuje każdemu akcjonariuszowi. Co do zasady jedna akcja daje prawo do jednego głosu.

Spółka może emitować akcje uprzywilejowane co do głosu, zawsze są to akcje imienne, maksymalnie 2 głosy na 1 akcję uprzywilejowaną. Uprzywilejowania powstałe na mocy KH oraz uprzywilejowania szczególne pozostają w mocy.

Zgodnie z artykułem 411 ze znaczkiem 3 KSH akcjonariusz może głosować odmiennie w każdej z posiadanych akcji.

Statut może przyznać więcej głosów lub uprzywilejowania osobiste, ale może również ograniczyć prawo głosu akcjonariusza, który ma ponad 1/10 głosów w spółce. W tym przypadku bierze się pod uwagę liczbę głosów przypadających na danego akcjonariusza także w wyniku uprzywilejowania akcji albo przyznania mu osobiście przywileju głosowego.

Żeby określić, czy akcjonariusz przekracza poziom głosów, który powoduje ograniczenie, do liczby głosów, którymi sam akcjonariusz dysponuje bezpośrednio, dolicza się także głosy, które mogą mu przysługiwać lub przysługują, ponieważ jest zastawnikiem akcji (ktoś mu dał akcje w zastaw) lub użytkownikowi.

Te zasady obliczania mogą też dotyczyć innych osób dysponującym prawem głosów jako zastawników użytkownikowi. Ograniczenie to może dotyczyć wyłącznie tego prawa głosu, który przekracza limit określony w statucie. Statut może także przewidywać kumulację głosów należących do akcjonariuszy, pomiędzy którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności. W takim przypadku do głosów z akcji spółki dominującej dolicza się głosy z akcji spółki lub spółdzielni zależnej.

Zasadą kodeksową jest, że prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia kosztów akcji.

Prawo głosu podlega pewnemu ograniczeniu, ponieważ akcjonariusz nie może głosować (osobiście lub przez pełnomocnika) przy podjęciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu (nie może również sam sobie udzielać absolutorium) a także w kwestii sporu  między nim a spółką. To ograniczenie nie znajduje zastosowania w spółkach publicznych.

Prawo do informacji

Przepisy KSH przy spółkach akcyjnych nie przewidują takiego prawa indywidualnej kontroli. Akcjonariusze mają jednak prawo do uzyskania informacji dotyczących spółki. Z takim żądaniem informacji może wystąpić każdy akcjonariusz, niezależnie od tego ile ma akcji. Prawo do informacji jest realizowane przede wszystkim w ramach walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Zarząd zobowiązany jest wówczas do udzielenia akcjonariuszowi na jego żądanie informacji dotyczących spółki, które są potrzebne dla oceny sprawy, która jest objęta porządkiem obrad. Z żądaniem udzielenia tych informacji może wystąpić wyłącznie akcjonariusz uprawniony do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i który bierze w nim udział. Również posiadacze akcji niemych mogą domagać się udzielenia informacji.

Do udzielenia informacji zobowiązany jest zarząd, który co do zasady powinien takich informacji udzielić ustnie w trakcie walnego zgromadzenia. Z ważnych powodów zarząd może udzielić informacji na piśmie, nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia zgłoszenia żądania podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Odpowiedź uznaje się także za udzieloną, jeżeli informacje są dostępne na stronie internetowej spółki w miejscu wydzielonym na zadawanie pytań.

Na odmówić udzielenia odpowiedzi, jeżeli mogłoby to wyrządzić spółce szkodę, mogłoby wyrządzić szkodę spółce powiązanej ze spółkę albo spółce lub spółdzielni zależnej, np. jeżeli informacja dotyczy wiadomości o charakterze technicznym, organizacyjnym i inne informacje objęte co do zasady poufnością.

Akcjonariusz może również żądać udzielenia informacji poza walnym zgromadzeniem akcjonariuszy. Zarząd nie ma jednak w tym wypadku obowiązku udzielania takiej informacji. Jeżeli jednak udzieliłby takiej informacji, to wtedy, zgodnie z zasadą równości akcjonariuszy, ta informacja powinna być przekazana także innym akcjonariuszom i stąd taka informacja powinna być zamieszczona na piśmie w materiałach przedkładanych najbliższemu walnemu zgromadzeniu.

Jeżeli zarząd odmówił ujawnienia informacji na żądanie złożone w toku walnego zgromadzenia, akcjonariusz może złożyć do sądu rejestrowego wniosek o zobowiązanie zarządu do udzielenia takiej informacji. Warunkiem jest jednak zgłoszenie stosownego sprzeciwu w toku walnego zgromadzenia. Sprzeciw ten powinien zostać zgłoszony do protokołu.

Jeżeli zarząd w odpowiedzi na żądanie zgłoszenia w toku zgromadzenia zobowiązał się do udzielenia odpowiedzi w terminie dwóch tygodni od dnia zakończenia walnego zgromadzenia,, to prawo wystąpienia z wnioskiem do sądu rejestrowego nie zależy od zgłoszenia tego sprzeciwu. Każdy akcjonariusz może wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o zobowiązanie spółki do ogłoszenia informacji, która została przekazana innemu akcjonariuszowi poza walnym zgromadzeniem.

Prawo do wykupienia akcji akcjonariuszy mniejszościowych

Inaczej prawo do wyciśnięcia akcjonariusza (squeeze out). Art. 418 KSH – regulacja ta umożliwia akcjonariuszom dominującym (nie więcej niż pięciu akcjonariuszy), którzy w sumie mają mieć 95% reprezentacji kapitałowej i każdy z nich jest uprawniony do nie mniej niż 5% kapitału zakładowego. Ci dominujący akcjonariusze mogą skorzystać z uprawnienia do pozbycia się akcjonariuszy mniejszościowych, którzy reprezentują nie więcej niż 5% kapitału zakładowego.

To pozbycie się następuje w drodze przymusowego wykupu akcji, które przysługują akcjonariuszom mniejszościowym. Żeby skorzystać z tego uprawnienia, najpierw musi zostać podjęta uchwała o przymusowym wykupie. Uchwała ta zapada w drodze jawnego i imiennego głosowania. Taka uchwała ma zapaść większością 95% głosów, chyba że statut przewiduje jeszcze surowsze warunki. Przy głosowaniu tej uchwały każda akcja daje uprawnionemu jeden głos bez względu na przywileje lub ograniczenia.

Akcjonariusze mniejszościowi, których akcje podlegają wykupowi, powinni w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały zgłosić w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia u notariusza lub innej instytucji finansowej do rozporządzania przez spółkę. Jeżeli akcjonariusz nie złożył dokumentu akcji w terminie, zarząd może unieważnić ten dokument akcyjny i wyemitować nowy dokument, pod tymi samymi numerami.

Akcjonariuszom mniejszościowym nieobjętym uchwałą przysługuje prawo do żądania wykupienia ich akcji. Akcjonariusze żądający wykupu, jeżeli byli obecni na walnym zgromadzeniu, które podejmowało uchwałę o wyciśnięciu, powinni w terminie dwóch tygodni od dnia walnego zgromadzenia złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody złożenia do rozporządzenia spółki. Natomiast jeśli ich nie było, wówczas obowiązuje termin miesięczny od dnia ogłoszenia wykupu.

Wykupu dokonuje się po cenie notowania na rynku regulowanym według kursu przeciętnego z ostatnich trzech miesięcy przed powzięciem uchwały, a jeżeli akcje nie są notowane na rynku regulowanym, to po cenie ustalonej przez biegłego, którego wybiera walne zgromadzenie akcjonariuszy. Ta procedura wyciśnięcia nie znajduje zastosowania do spółek publicznych.

Przede wszystkim przepisy Ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych zawierają konstrukcję podobną do wyciśnięcia akcjonariuszy mniejszościowych, ale z mniejszym progiem (90%).

Obowiązki akcjonariuszy w spółce

Akcjonariusz ma obowiązek wnieść pokrycie akcji. O tym, czy akcje mają być pokryte przed czy po rejestracji spółki, decyduje statut. KSH przy spółkach akcyjnych zakłada, że nie cały kapitał ma być wniesiony przed rejestracją (Art. 309 KSH). Przy akcjach aportowych aporty mają być wniesione w terminie do roku od momentu rejestracji spółki. Akcje aportowe są zawsze akcjami imiennymi, nie są wydawane akcjonariuszowi, ale zatrzymywane w spółce do momentu zatwierdzenia sprawozdania za rok obrotowy za rok, w którym wniesiono dany aport).

Sytuacja, w której spółka została zarejestrowana, ale kapitał zakładowy nie został w pełni pokryty:

– terminy wpłat po rejestracji może przewidywać statut

– jeżeli statut nie przewiduje takich terminów, to terminy i wysokość kolejnych wpłat na akcje określa uchwała walnego zgromadzenia, ale walne zgromadzenie może też podjąć uchwałę upoważniającą zarząd do wyznaczenia takiego terminu.

Jeżeli taki termin zostaje ustalony, to zarząd ma obowiązek dwukrotnie ogłosić wezwanie do dokonania wpłat. To wezwanie może być zastąpione listami poleconymi.

Niedokonanie przez akcjonariusza wpłat w oznaczonych terminach powoduje po jego stronie powstania obowiązku:

– zapłaty odsetek

– może wchodzić w grę odszkodowanie (statut może przewidywać inne rozwiązanie)

Jeżeli akcjonariusz nie uiszcza kolejnej wpłaty, odszkodowania, odsetek czy innych płatności, to w terminie miesiąca od terminu płatności może zostać pozbawiony swoich praw udziałowych przez unieważnienie dokumentów akcyjnych lub świadectw tymczasowych. Decyzję o unieważnieniu podejmuje zarząd lub rada nadzorcza.

Unieważnienie jest skuteczne od dnia zawiadomienia akcjonariusza listem poleconym o tym fakcie. Unieważnić można tylko akcje imienne lub imienne świadectwo tymczasowe. Akcji na okaziciela przed pełną wpłatą absolutnie nie wolno wydawać!

Unieważnienie polega na zerwaniu związku pomiędzy prawami, które są inkorporowane w akcji, i dokumentem akcyjnym. Spółka wydaje następnie nowe dokumenty akcyjne pod tymi samymi numerami i dokonuje sprzedaży tych nowych akcji. Numery akcji unieważnionych podaje się w ogłoszeniu.

Sprzedaż następuje za pośrednictwem notariusza, firmy inwestycyjnej lub banku. Pieniądze uzyskane z tej sprzedaży zalicza się na poczet długów akcjonariusza, któremu akcje unieważniono oraz na poczet kosztów tej sprzedaży. Jeżeliby się okazało, że suma sprzedaży tych akcji, to wtedy pozostałą kwotę zwraca się akcjonariuszowi. Gdyby kwota ta była zbyt mała do pokrycia długów akcjonariusza, to spółka może domagać się od niego pokrycia kosztów.

Zarząd spółki:

– prowadzenie spraw spółki i reprezentacja spółki na zewnątrz

– silniejsza pozycja niż w przypadku zarządu spółki z o. o.

art. 375 ze znaczkiem 1 – ani Rada Nadzorcza ani walne zgromadzenie akcjonariuszy nie może wydawać zarządowi wiążących [decyzji?]

Skład zarządu:

– liczba osób – od 1 do nieograniczonej

– statut spółki akcyjnej musi przewidywać skład zarządu

– sztywne lub widełkowe określenie liczby członków zarządu (3 lub od 1 do 3)

– art. 18 KSH – osoby fizyczne o pełnej zdolności do czynności prawnych, nieskazane wyrokiem za przestępstwa wymienione w tym artykule

– Rada Nadzorcza powołuje członków zarządu (statut może przewidywać inaczej)

– walne zgromadzenie akcjonariuszy może zawieszać lub odwoływać członków zarządu (zawsze! Bez względu na statut)

– stosunek podstawowy -> umowa o pracę, kontrakt menedżerski, umowa o charakterze nienazwanym

– art. 378 – wynagrodzenie powinno zostać określone przez Radę Nadzorczą

Tantiemy – udziały w zysku

Członkowie zarządu mogą mieć prawo do tantiem.

O tantiemach decyduje walne zgromadzenie akcjonariuszy, może upoważnić do tego Radę Nadzorczą.

Kodeks określa maksymalną kadencję -> 5 lat. Nie ma możliwości powoływania członków zarządu na czas nieokreślony.

Art. 369 paragraf 1 – można powołać członków zarządu na kolejne 5 lat przed upływem bieżącej kadencji. Nie wcześniej jednak niż na rok przed upływem kadencji. Kadencja liczona jest indywidualnie dla każdego członka. Statut spółki może przewidywać kadencję wspólną. Istnieje możliwość częściowego wymieniania składu zarządu -> statut może to przewidywać.

Mandat wygasa z dniem przyjęcia sprawozdania za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu (upływ kadencji).

Przyczyny wygaśnięcia mandatu członka zarządu:

-> stosunek podstawowy jednak nie wygasa. Samo odwołanie do tego nie prowadzi -> trzeba rozwiązać umowę

– złożenie rezygnacji – tak samo jak w sp. z o. o. członkowie zarządu spółek akcyjnych mogą złożyć rezygnację. Ma ona charakter jednostronny – nie wymaga akceptacji spółki. Wspólnik sam rozwiązuje stosunek łączący go ze spółką.

Do rezygnacji należy stosować przepisy o umowie zlecenia. Jeżeli pełnienie funkcji miało charakter odpłatny, a taka rezygnacja nastąpiła bez ważnych powodów, to taki członek zarządu może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spółki

– śmierć członka zarządu

Art. 18 KSH – utrata zdolności do czynności prawnych – wyrok ubezwłasnowolniający lub częściowo ubezwłasnowolniający lub skazanie za przestępstwo, lub też sytuacja wskazana w przepisach szczególnych. Należy pamiętać o tym, że mamy szereg przepisów, które ograniczają lub wyłączają możliwość pełnienia funkcji w organach spółek kapitałowych.

Kompetencje zarządu:

– reprezentuje spółkę na zewnątrz

– składa i przyjmuje oświadczenia woli w imieniu spółki

Poza zarządem są wyjątki – w pewnych sytuacjach zarząd spółki nie może jej reprezentować, np.:

– w umowach pomiędzy spółką a członkami zarządu

Jeżeli mamy trzyosobowy zarząd i z jednym z członków jest zawarta umowa, to spółkę w takim przypadku reprezentuje Rada Nadzorcza albo pełnomocnik wybrany w drodze walnego zgromadzenia (art. 379)

Zaskarżanie uchwał:

W sytuacji, gdy uchwałę skarży cały zarząd albo jeden z członków zarządu, spółkę w tym procesie reprezentuje pełnomocnik powołany przez walne zgromadzenie albo kurator sądowy (jeżeli nie może działać pełnomocnik)

W spółkach jednoosobowych mamy rozwiązanie szczególne – jeżeli jedyny wspólnik jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu, to wtedy czynność prawna między wspólnikiem a spółką wymaga aktu notarialnego. Odpis takiego aktu jest przesyłany do sądu rejestrowego i składany do akt rejestrowych.

Spółka akcyjna:

– ma osobowość prawną

– sama odpowiada za swoje zobowiązania

Odpowiedzialność za zobowiązania zarządu spółki -> odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone spółce.

Zarząd, rada Nadzorcza, Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy

Założyciele spółki akcyjnej -> osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne.

Jednoosobowa spółka z o. o. nie może założyć jednoosobowej spółki akcyjnej.

Dopuszczalne jest zawiązanie jednoosobowej spółki akcyjnej.

Procedura zawiązywania spółki akcyjnej:

W spółce akcyjnej nie ma klasycznej umowy.

Są dwa akty:

Statut spółki – podstawa do utworzenia spółki, sprawy organizacyjne, nie zawiera zobowiązania do wniesienia do spółki wkładów (następuje to dopiero w aktach o objęciu akcji – art. 313 KSH)

Założenie spółki akcyjnej:

– sporządzenie statutu w formie aktu notarialnego

– objęcie akcji na mocy innych dokumentów

– powołanie władz spółki (zarząd, Rada Nadzorcza)

– pokrycie kapitału zakładowego zgodnie z brzmieniem statutu

– wpis spółki do rejestru sądowego

Sporządzenie statutu spółki akcyjnej:

– czynność konieczna

– w formie aktu notarialnego

– reguluje “ustrój” spółki

– podpisują go założyciele

– sporządzenie statutu nie rodzi jeszcze zobowiązań

Minimalna treść statutu (art. 304 KSH):

– firma i siedziba spółki – dodatek “spółka akcyjna” (w obrocie skrót S. A.), siedziba – miejscowość

– przedmiot działalności spółki – konkretyzacja celu

– czas trwania spółki (jeśli oznaczony)

– wysokość kapitału zakładowego (minimum 100 000 zł) -> prawo bankowe i ustawa o działalności ubezpieczeniowej nakładają wyższe wymogi -> przepisy szczególne

Art. 309 KSH – w spółce akcyjnej nie ma wymogu pokrycia całości kapitału zakładowego przed rejestracją.

Określenie struktury kapitału zakładowego -> jak dzieli się na akcje.

Akcje w spółce akcyjnej są zawsze równe, mają równą wartość nominalną. Minimum kodeksowe – 1 grosz.

Akcje mogą być imienne i na okaziciela. Umowa spółki powinna to określić.

Wymóg emisji akcji imiennych może wynikać z przepisów szczególnych.

Akcje zwykłe i uprzywilejowane -> statut musi wskazywać, które akcje są uprzywilejowane oraz sposób uprzywilejowania

– liczba członków zarządu i Rady Nadzorczej, można określić w sposób widełkowy np. “od 1 do 5”

– podmiot uprawniony do powoływania członków organów spółki

– nazwiska i imiona lub firmy założycieli

Art. 304 paragraf 2:

– dodatkowe tytuły do uczestnictwa w dochodach spółki (przede wszystkim świadectwa założycielskie), o ile spółka je przewiduje

– obowiązki związane z akcjami, jeśli nałożone

– jeżeli ma być dopuszczone umorzenie akcji, to ma być przewidziane w statucie

– dopuszczenie zbywalności akcji (może dotyczyć tylko akcji na okaziciela)

– uprawnienia osobiste, o ile przysługują akcjonariuszom

– przybliżona wielkość kosztów związanych z utworzeniem spółki

Art. 304 paragraf 3:

– statut może zawierać odmienne postanowienia, o ile przepisy to przewidują

– statut może zawierać dodatkowe postanowienia (jeżeli konkretna kwestia nie została wystarczająco wyczerpana w KSH, nie narusza dobrych obyczajów, nie ma sprzeczności z naturą stosowaną w spółkach akcyjnych)

Statut zwykle szczegółowo reguluje zasady funkcjonowania organów spółki.

Osoby podpisujące statut to założyciele.

Podpisanie statutu nie rodzi zobowiązań.

Art. 313 KSH

Objęcie akcji (akt notarialny).

Przyszli akcjonariusze w aktach o objęciu akcji oświadczają, ile akcji obejmują, o jakiej wartości nominalnej i jednocześnie wyrażają zgodę na brzmienie statutu i założenie spółki.

Wkłady – w aktach o objęciu akcji -> akcjonariusze zobowiązują się wnieść do spółki wkłady.

Objęcie może być rozłożone w czasie.

100% kapitału zakładowego musi być objęte, aby spółka powstała.

W aktach o objęciu spółki akcjonariusze stwierdzają dokonanie wyboru władz spółki “Zgadzam się na członków rady nadzorczej / zarządu powołanych przez założycieli”.

W momencie objęcia -> spółka ma organa.

Dokonanie wpłat lub wniesienie wkładów na kapitał zakładowy.

Art. 309 KSH

Akcjonariusz nie może objąć akcji po cenie niższej od wartości nominalnej. Cena jednak może być wyższa od wartości nominalnej.

Cena emisyjna – akcjonariusz ją płaci. Cena ponad wartość nominalną – musi być wniesiona przed rejestracją spółki. Jeżeli akcje mają charakter gotówkowy – przed rejestracją – ¼ kapitału przed rejestracją.

Przykład: Wartość nominalna 1 zł, Wartość emisyjna 1,5 zł -> ¼ kapitału zakładowego = 50 gr -> Kapitał zakładowy 100 000 zł, Akcje gotówkowe

Termin -> 6 miesięcy od sporządzenia statutu. Objęcie akcji.

Spółka akcyjna w organizacji -> z momentem objęcia 100% kapitału zakładowego. Art. 11-12-13 KSH

Spółka w organizacji reprezentowana przez zarząd, pełnomocnik powoływany jest jednomyślną uchwałą.

Wpisanie spółki do rejestru.

Model ulega komplikacji, gdy kapitał zakładowy określony jest widełkowo.

Art. 310 paragraf 2 -> określenie kapitału zakładowego przez podanie wartości minimalnej lub wartości maksymalnej albo też obu tych wartości.

Minimalna wysokość kapitału zakładowego -> swoboda w przyjmowaniu oświadczeń o objęciu akcji. W momencie objęcia akcji spółka jednak nie powstaje -> konieczne jest oświadczenie zarządu w formie aktu notarialnego, które doprecyzuje kapitał zakładowy -> oświadczenie momentem powstania spółki akcyjnej w organizacji jako podmiotu prawa.

Można dopuścić kolejne objęcia akcji, ale trzeba złożyć kolejne oświadczenie woli -> do momentu rejestracji spółki.

Spółka w organizacji powstaje z momentem pierwszego oświadczenia woli.

Maksymalna wysokość kapitału zakładowego -> wymóg minimalnego ustawowego kapitału zakładowego + oświadczenie zarządu -> spółka powstaje.

Sporządzenie statutu, objęcie akcji, doprecyzowanie kapitału zakładowego, rejestracja spółki.

Gdy do spółki będą wnoszone przede wszystkim aporty – art. 311.

W trzech przypadkach założyciele muszą sporządzić sprawozdanie założycielskie:

– aport

– zapłata wynagrodzenia w formie usług (za usługi)

– spółka nabywa mienie (prawa) przed rejestracją spółki

Gdy aporty -> kto daje wkład i co jest przedmiotem, ile akcji za wkład,, po co spółce ten wkład, metoda wyceny wkładu.

Komu wynagrodzenie, za co i w jakiej wysokości.

Od kogo mienie, za jaką kwotę, przedmiot nabycia, po co nabywane mienie.

Sprawozdanie poddane kontroli przez biegłego rewidenta wyznaczonego przez sąd.

Założyciele składają stosowny wniosek do sądu rejestrowego. Biegły rewident przekazuje sprawozdanie do sądu i sąd przekazuje opinie założycielom.

Art. 312 ze znaczkiem 1 – odstąpienie od badania wkładów niepieniężnych (wyjątek, nie trzeba znać szczegółów).

Kiedy trzeba sporządzać sprawozdania – art. 313

Jeżeli akcjonariusz wnosi wkłady niepieniężne.

Art. 314 – akcjonariusze znają treść sprawozdania (opinię biegłego rewidenta).

Sprawozdanie przez aktami o objęciu akcji.

Statut, badanie, sprawozdanie, objęcie.

Założyciele mogą nie zgadzać się z opinią biegłego rewidenta -> spór rozstrzyga sąd rejestrowy. Jeżeli sąd uzna to za stosowne -> może powołać innego biegłego rewidenta.

Pokrycie kapitało zakładowego w sytuacji, w której do spółki wnoszony jest aport – art. 309 paragraf 4.

Jeżeli akcje obejmowane są za wkład niepieniężny -> kapitał zakładowy pokryty przed rerejstracją spółki przynajmniej w wysokości ¼ wartości minimalnej.

Kapitał zakładowy = 500 000 zł (akcje po 1 zł)

Wkład pieniężny

Minimalne wpłaty na kapitał = 125 000 zł

Kapitał zakładowy = 500 000 zł

Wnoszone aporty

Minimalne wpłaty na kapitał = 25 000 zł

Jeżeli występują i jedne i drugie wkłady -> to stosujemy do akcji za gotówkę – poprzednie zasady.

Aporty muszą być wniesione do spółki w terminie 1 roku od momentu rejestracji.

Art. 315 – wpłaty mają być dokonane na konta spółki bezpośrednio lub pośrednio (przez firmę inwestycyjną) prowadzone przez bank.

Zgłoszenie spółki do rejestru sądowego – przez zarząd spółki. Wniosek o rejestrację spółki składa zarząd.

Koszty – akty notarialne, wpis do rejestracji – 1000 zł, ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 500 zł.

Zgłoszenie na urzędowych formularzach. Dołącza się stosowne dokumenty (m. in. statut spółki, akty o objęciu akcji).

Oświadczenie członków zarządu, że minimalne wpłaty na pokrycie kapitału zakładowego zostały wniesione, potwierdzenie przez bank wpłat, oświadczenie członków zarządu o wniesieniu aportów, dokumenty o utworzeniu władz spółki.

Jeżeli konieczne było zezwolenie organów publicznych na powstanie spółki (np. spółki prowadzące działalność ubezpieczeniową -> KNF zatwierdza statut takiej spółki) -> potrzeba dołączyć zezwolenia.

Oświadczenie zarządu doprecyzowujące wysokość kapitału zakładowego, o ile było takie.

Wpis spółki do rejestru powoduje powstanie spółki. Jeżeli spółka nie zgłoszona w terminie 6 miesięcy lub sąd oddali wniosek o rejestracji spółki, to spółka taka ulega rozwiązaniu. Zarząd spółki powinien powiadomić osoby, które mają interes prawny.

Akcja:

– ułamek kapitału zakładowego. Minimalna wartość akcji – 1 grosz

– prawo podmiotowe akcjonariuszy (ogół uprawnień wynikających z uczestnictwa w spółce)

– dokument / papier wartościowy potwierdzający udział w spółce

Dokument akcji = akcja w rozumieniu papieru wartościowego

Cechy akcji:

– dokument ten inkorporuje prawo podmiotowe, akcjonariuszem legitymowanym do jego wykonania jest każdy ówczesny posiadacz (akcje na okaziciela) lub wymieniony w tekście dokumentu (akcje imienne)

– papier wartościowy opiewający na udziały w spółkach

– papiery na okaziciela i imienne

-> nie występują akcje na zlecenie

-> za uprawnionego uważa się osobę, która została wpisana do księgi

– deklaratywny papier wartościowy – dla powstania prawa i wykonywania niektórych uprawnień nie jest niezbędne posiadanie

– akcjonariuszem jest się od momentu objęcia akcji, a nie wydania dokumentów akcji

– papiery wartościowe emitowane w serii inkorporującej wiele jednostkowych praw podmiotowych o w zasadzie identycznej treści

Art. 333 – akcje mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych w celu oszczędzenia kosztów (wymogi, jakie kodeks stawia akcji, inkorporowane co najmniej dwie akcje)

– akcje są niepodzielne

– mogą być przedmiotem wspólności (kilka osób może nabyć)

Od zakazu podziału akcji na części należy odróżnić zmianę wartości nominalnej akcji – przez stosowną zmianę statusu doprowadza się do zwiększenia wartości akcji, podział wartości nominalnej.

Forma dokumentowa akcji:

– tradycyjny dokument składa się z części, która ucieleśnia prawo podmiotowe -> część zwana płaszczem, mogą być kupony dywidendowe oraz talon na nowy dokument gdy wyczerpią się kupony

– art. 328 KSH – w formie pisemnej, opatrzony pieczęcią spółki oraz podpisami członków zarządu (zgodnie z zasadą reprezentacji), podpis może być powielany mechanicznie

– firma, siedziba, adres spółki, sąd rejestrowy i numer, data i miejsce rejestracji, wartość nominalna akcji, seria, numer, rodzaj akcji, szczególne uprawnienia z akcji, postanowienie statutu o obowiązku związanym z akcją

W przypadku akcji imiennych może być zaznaczona wysokość wpłaty na akcję

– gdy brakuje któregoś z pierwszych elementów -> dokument akcji jest nieważny

Tradycyjnej formy dokumentowej nie mają akcje w spółkach publicznych -> mają one charakter niematerialny – KDPW oraz na rachunek papieru wartościowego (ustawa o ofercie publicznej)

Na żądanie posiadacza rachunku papieru wartościowego podmiot prowadzący ten rachunek wystawia imienne świadectwo depozytowe. Dokument ten potwierdza legitymację praw z papieru wartościowego wskazanych w jego treści, które nie są lub nie mogą być realizowane bez potwierdzenia.

Wydanie dokumentów akcji:

– akcjonariuszowi przysługuje uprawnienie do żądania od spółki wydania dokumentów akcji; art. 328 paragraf 5 – akcjonariusz nabywa roszczenie o wydanie dokumentów akcji w terminie 1 miesiąca od dnia rejestracji spółki

– zarząd ma obowiązek wydać dokumenty w terminie 1 tygodnia od zgłoszenia przez akcjonariusza, niewydanie dokumentów akcji w tym terminie skutkuje odpowiedzialnością odszkodowawczą zarządu spółki

Prawo akcjonariusza do żądania wydania dokumentów nie może być ani wyłączone ani ograniczone

Art. 335 – dokumenty akcji lub świadectwo tymczasowe wydane przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego są nieważne, nie mogą być wydane dokumenty akcji na okaziciela przed pełnym opłaceniem kapitału.

Podział akcji:

art. 334

– imienne

– na okaziciela

Statut decyduje, jakie akcje występują w spółce.

Na żądanie akcjonariusza może nastąpić zmiana akcji na okaziciela na akcje imienne i odwrotnie.

Akcje imienne – akcjonariuszem jest osoba imiennie oznaczona w treści dokumentu, powinna być uwidoczniona każda wpłata na poczet kapitału zakładowego.

Wydawane, gdy akcjonariusze chcą kontrolować skład osobowy spółki i ograniczyć zbywanie i obrót tymi akcjami.

Spółka musi wydać akcje imienne w następujących przypadkach:

– gdy występuje obowiązek do powtarzających się świadczeń niepieniężnych

– akcje uprzywilejowane (wyjątek stanowi akcja niema)

– akcje aportowe (akcje obejmowane w zamian za aporty) – akcja imienna do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie akcji

Obowiązek wydania akcji imiennych może także wynikać z przepisów szczególnych, np. Ustawa o obrocie papierami wartościowymi -> akcje Domu Maklerskiego (chyba, że zdematerializowane).

Uprawnieni z akcji imiennych wpisywani są do księgi akcyjnej. Również osoby z tym dokumentem.

Księga w formie tradycyjnej lub zapisu elektronicznego. Można zlecić prowadzenie księgi bankowi lub domowi maklerskiemu lub firmie inwestycyjnej.

Uprawnieni z akcji imiennych są wpisywani do księgi akcyjnej, gdzie wpisuje się także uprawnionych z dokumentów tymczasowych ((świadectwa tymczasowe).

Wpisy mają charakter deklaratywny, ale ich dokonanie stanowi konieczny warunek wykonania praw korporacyjnych.

Przeniesienie akcji imiennych – art. 339 – następuje przez pisemne oświadczenie albo na samym dokumencie akcji albo w osobnym dokumencie albo wymaga dokumentu akcji.

To samo w przypadku świadectw tymczasowych.

Przenoszenie dokumentu akcji:

– oświadczenie w dokumencie akcji

– wydanie dokumentu akcyjnego

– wpis w księdze akcyjnej

Art. 341 KSH – wniosek o dokonanie zmiany w księdze akcyjnej.

Składany jest przez uprawnionego = nabywcę, wnioskodawca powinien przedłożyć dokumenty, które uzasadniają zmianę wpisu. Zarząd nie ma obowiązku badania prawdziwości podpisu akcjonariusza. Zarząd może odmówić wpisu – kwestionuje zasadność lub brak dokumentu. Zarząd powinien poinformować osoby zainteresowane. Zarząd wyznacza dwutygodniowy termin na zgłoszenie sprzeciwu. Zgłoszenie sprzeciwu w tym czasie powoduje wstrzymanie zmiany wpisu.

Akcje aportowe – akcje imienne, muszą nimi być aż do sprawozdania finansowego. W tym czasie akcje nie mogą być wydawane, zastawiane ani nie mogą być przedmiotem obrotu. Nie stosuje się tych zasad w razie podwyższenia kapitału -> ubieganie się o dopuszczenie do obrotu na regułach regulaminowych (dematerializacja).

Akcje na okaziciela:

– dokument akcji na okaziciela legitymuje osobę, która jest posiadaczem takiego dokumentu, wykonywanie wszelkich praw udziałowych za okazaniem dokumentu

– nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą.

Na dowód częściowej wpłaty spółka jest zobowiązana wydać świadectwo tymczasowe – jest to imienny papier wartościowy i daje dokładnie takie same uprawnienia jak akcja. Jest wpisywany do księgi akcyjnej.

Sposoby pokrycia akcji:

– akcje gotówkowe – wydawane w zamian za wkład pieniężny, nie mogą być obejmowane po niższej wartości niż wartość nominalna.

Wartość akcji: nominalna (podzielenie kapitału zakładowego na akcje o równej wartości nominalnej), emisyjna (wartość, po której akcjonariusz obejmuje akcje).

Nadwyżka pomiędzy ceną emisyjną a wartością nominalną musi być wpłacona w całości przed rejestracją – idzie na poczet kapitału zapasowego..

Kapitał zapasowy w spółce akcyjnej jest tworzony obligatoryjnie – art. 396 KSH.

Obowiązek co roku z czystego zysku przelewania do kapitału zapasowego 8% zysku za dany rok obrotowy do momentu osiągnięcia 1/3 kapitału zakładowego.

Wartość emisyjna może być zróżnicowana (np. ze względu na różne uprawnienia wynikające z akcji).

Jeżeli akcje nie zostały w pełni pokryte przed rejestracją, to terminy i wysokość wpłat określa statut lub uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy.

Walne zgromadzenie akcjonariuszy może jednak upoważnić zarząd do określenia terminu wpłaty. Kodeks nie przewiduje, do kiedy mają być wpłaty na kapitał zakładowy.

Jeżeli taki termin zostanie określony -> muszą być ogłoszenia.

Pierwsze ogłoszenie ma się ukazać na miesiąc przed dokonaniem wpłat, a drugie na dwa tygodnie przed dokonaniem wpłat. Zamiast ogłoszeń mogą być wezwania listami poleconymi.

Akcjonariusz, który nie dokona wpłaty w terminie -> odsetki za opóźnienie lub odszkodowanie (gdy powstała szkoda), statut może też przewidywać inne sankcje.

Jeżeli nie ma w ciągu miesiąca zapłaty odsetek / odszkodowania, akcjonariusz może zostać pozbawiony praw udziałowych przez unieważnienie akcji lub świadectwa udziałowego. Akcjonariusz powinien być poinformowany o takiej możliwości.

Akcja unieważniona – zrywa się związek pomiędzy dokumentem akcji i prawami udziałowymi (dokument o takim numerze nie uprawnia do świadczeń, itd.). Zarząd spółki emituje nowy dokument o tym samym numerze i z takimi samymi prawami. O unieważnieniu spółka informuje akcjonariuszy i ich poprzedników (list polecony), ogłasza się unieważnione numery.

Nowe dokumenty sprzedawane są za pośrednictwem notariusza lub firmy inwestycyjnej. Cena uzyskana ze zbycia -> pokrycie zaległych spłat odsetek, odszkodowania, kosztów sprzedaży dokumentów. Jeżeli coś zostanie, zostaje to zwrócone akcjonariuszowi. Jeżeli kwota nie pokryje wszystkich aktywów, za brakującą kwotę odpowiada akcjonariusz i jego prawni poprzednicy (odpowiedzialność solidarna).

Roszczenie przedawnia się w terminie 3 lat od sprzedaży akcji.

Art. 351 paragraf 4 – akcjonariusz może wykonywać swoje prawa, gdy pokrył wpłatę za akcję.

Prawo głosu – od daty pełnej wpłaty.

Akcje uprzywilejowane:

– przyznanie więcej głosów na akcję (max 2 głosy)

– uprzywilejowane co do dywidendy (nie może być więcej niż 1/2 tego co przypada na akcje zwykłe)

– uprzywilejowane co do udziałów w kwocie polikwidacyjnej (wypłata w pierwszej kolejności, wyższa kwota)

Akcje uprzywilejowane muszą mieć charakter imienny.

Akcja niema – wyjątek, uprzywilejowana co do zysku, nie ma prawa głosu, na okaziciela, nie ma ograniczenia co do wysokości dywidendy. Wydając takie akcje spółka nie kontroluje swojego składu osobowego!

Inne papiery wartościowe wydawane przez spółkę akcyjną:

1. Imienne świadectwa tymczasowe – wydawane w zamian za akcje na okaziciela, które nie zostały w pełni opłacone. Świadectwa te dają te same prawa co akcja, do czasu aż będzie można wydać normalną akcję. Mają charakter imienny i muszą zostać wpisane do księgi akcyjnej.

2. Świadectwa użytkowe – tylko wtedy, gdy przewiduje je statut spółki. Wydawane mogą być w zamian za akcje umorzone (umorzenie = wygaśnięcie praw z akcji, akcja przestaje istnieć). Są to papiery wartościowe, które nie mają wartości nominalnej, mogą być imienne lub na okaziciela. Uprawniają wyłącznie do dywidendy, mogą też uprawniać do nadwyżki majątku spółki która powstaje po pokryciu wartości nominalnej akcji. Świadectwa te nie inkorporują żadnych praw udziałowych w spółce.

3. Obligacje – kodeks handlowy reguluje emisję obligacji zamiennych, które uprawniają obligatariusza do objęcia akcji spółki w zamian za obligacje.

Obligacje z prawem pierwszeństwa – dają obligatariuszowi prawo do objęcia akcji z pierwszeństwem przed akcjonariuszami. Do emisji takich obligacji konieczne jest podjęcie w spółce decyzji o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego.

4. Warranty subskrypcyjne – papiery wartościowe imienne lub na okaziciela, które uprawniają posiadaczy takich warrantów do zapisu lub objęcia akcji, z wyłączeniem prawa poboru. Są emitowane w celu podwyższenia kapitału zakładowego w oparciu o kapitał docelowy oraz warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego.

5. Imienne świadectwa założycielska – sporna kwestia charakteru prawnego tych papierów! Wydawane są osobom, które świadczyły usługi przy zawiązaniu spółki i w zamian za wynagrodzenie wydaje się im takie świadectwa. Mogą być wydawane maksymalnie na okres 10 lat. Dają uprawnienia wskazane w statucie – statut określa, jakie uprawnienia daje takie świadectwo. Przede wszystkim dają prawo do uczestniczenia w zysku spółki, tj. dodatkowe tytuły do uczestniczenia w dochodach spółki (ale ten zysk to jest zysk po odliczeniu minimalnej dywidendy przypadającej na akcję). Świadectwa te nie rodzą tytułu do uczestniczenia w spółce.

Odpowiedzialność w spółce:

1) odpowiedzialność wobec wierzycieli:

Art. 291, 299 KSH

– odpowiadają członkowie zarządu

– art. 291 – fałszywe oświadczenie o wkładzie na pokrycie kapitału zakładowego, odpowiedzialność cywilna i karna, przez 3 lata od dnia zarejestrowania spółki lub podwyższenia kapitału członkowie zarządu ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki

– art. 299 – odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki w sytuacji, gdy egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna (wyrok z klauzulą wykonalności, postępowanie egzekucyjne, komornik – bezskuteczna egzekucja, powództwo przeciwko członkom zarządu)

Z odpowiedzialności można się zwolnić -> gdy członkowie zarządu dowiodą terminowości wniosku o upadłość, wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło nie z winy członków zarządu, wykazanie, że pomimo niezgłoszenia wniosku wierzyciel nie poniósł szkody

Takie samo rozwiązanie w ustawie Ordynacja podatkowa i dotyczy zobowiązań o charakterze publicznoprawnym.

Orzeczenie Sądy Najwyższego -> także likwidatorzy odpowiadają na podstawie art. 299 KSH.

2) odpowiedzialność wobec spółki – członkowie zarządu, Rady Nadzorczej, likwidatorzy odpowiadają za szkody wyrządzone spółce. Odpowiedzialność odszkodowawcza.

Art. 293 paragraf 2

Osoby pełniące funkcje w organach spółki -> staranność wynikająca z profesjonalności.

Spółka może dochodzić takiej odpowiedzialności. Uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialności. Na podstawie uchwały -> pozwanie członków zarządu. Najczęściej dotyczy to byłych członków zarządu.

Jeżeli pozywa się obecnych członków zarządu, to spółkę reprezentuje Rada Nadzorcza lub pełnomocnik.

Art. 295 – Jeżeli spółka nie wytoczy powództwa w terminie roku od ujawnienia się szkody, wtedy każdy wspólnik ma prawo do pozwania członków zarządu (odszkodowanie na rzecz spółki). Pozwany członek zarządu może w pierwszej czynności sądowej zażądać, aby pozywający wniósł kaucję (zabezpieczenie szkody, którą proces może wyrządzić członkowi zarządu), jeżeli nie wpłynie w terminie – pozew oddalony.

Bezzasadne powództwo – wyrównanie szkody członków zarządu.

Roszczenia przedawniają się w terminie 3 lat od dowiedzenia się o szkodzie, nie później jednak niż 10 lat od zdarzenia wyrządzającego szkodę.

Kompetencje i obowiązki Komisji Rewizyjnej:

– ograniczone w stosunku do rady Nadzorczej

– kontrola sprawozdań z działalności spółki

– opiniowanie wniosków zarządu dotyczących podziału zysku

Umowa spółki może przewidywać rozszerzenie zakresu uprawnień. Nie można przyznać Komisji Rewizyjnej uprawnień do odwoływania członków zarządu.

Uchwały zgromadzenia wspólników a uchwały wspólników

Uchwały zgromadzenia wspólników – uchwały podejmowane w ramach zgromadzenia wspólników.

Istnieje możliwość podjęcia uchwały bez konieczności odbycia zgromadzenia.

Podjęcie uchwały poza zgromadzeniem – art. 227 – dwa sposoby podjęcia takiej uchwały:

1) zarząd spółki wysyła do wspólników pytanie czy wyrażają zgodę na podjęcie konkretnej uchwały bez zwoływania zgromadzenia, jeżeli się zgodzą (wszyscy), to zarząd przesyła wszystkim wspólnikom projekt uchwały, wspólnicy oddają głosy i odsyłają do spółki, wymagana większość głosów

2) zarząd od razu przesyła wspólnikom projekt uchwały, wspólnicy głosują, projekt musi przejść jednomyślnie

W praktyce najczęściej korzysta się ze sposobu pierwszego. Nie we wszystkich kwestiach taka uchwała może być podjęta.

Art. 231 – przynajmniej raz w roku musi się odbyć zgromadzenie. Nie można zmienić umowy w taki sposób, że znosi ona tą konieczność.

Art. 228 – te decyzje, które wymagają uchwały wspólników. Poza tym wszystkie zmiany umowy spółki.

Umowa spółki może przewidywać, że inne sprawy będą wymagały uchwały wspólników.

Zgromadzenie:

1) zwyczajne – obowiązkowe, w terminie do 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego, zatwierdzanie sprawozdania z działalności spółki za poprzedni rok obrotowy, podział zysku / pokrycie strat, udzielenie absolutorium członkom organów spółki -> minimum, które musi się znaleźć na takim zgromadzeniu. Takie zgromadzenie musi się odbyć. Zatwierdzony bilans spółki jest przekazywany do sądu rejestrowego.

2) nadzwyczajne – wszystkie poza zwyczajnym. Jeżeli jest potrzeba podjęcia uchwały, inicjatywę ma zarząd (on zwołuje zgromadzenie); ponadto Rada Nadzorcza, jeżeli zarząd nie zwoła w terminie do 2 tygodni od wpłynięcia wniosku lub w terminie ustawowym, umowa spółki może taką kompetencję przekazać komuś innemu, inicjatywę mają też wspólnicy reprezentujący 1/10 kapitału zakładowego (wniosek do zarządu spółki, jeżeli zarząd nie zwoła zgromadzenia w terminie 2 tygodni od wpłynięcia wniosku – wspólnicy reprezentujący 1/10 kapitału zakładowego mogą wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o upoważnienie do zwołania takiego zgromadzenia, sąd wyznacza przewodniczącego takiego zgromadzenia), jeżeli zgromadzenie zwoła tylko jeden wspólnik, to jest ono bezskuteczne.

Listy polecone wysyłane na 2 tygodnie przed zgromadzeniem (liczy się data wysłania). Mogą też być wysyłane pocztą kurierską lub elektroniczną (wspólnik musi się zgodzić na piśmie i wskazać swój adres internetowy). W zaproszeniu trzeba podać datę, godzinę, miejsce i porządek obrad.

Miejsce – co do zasady w siedzibie spółki. Umowa spółki może wskazywać inne miejsce na terenie RP. Miejsce -> w znaczeniu miejscowość. W innym miejscu – jeżeli wszyscy wyrażą zgodę (nie musi wtedy w umowie być ta miejscowość).

Szczegółowy porządek obrad. Nie będzie można podjąć uchwały nieprzewidzianej w porządku. Jeżeli ma być zmieniona umowa, to trzeba podać elementy, które zostaną zmienione.

Zgromadzenia odbywają się bez względu na to, ile kapitału zakładowego reprezentują obecni na zgromadzeniu. Uczestnictwo w zgromadzeniu to prawo, a nie obowiązek. Wystarczy jeden wspólnik.

Umowa spółki może przewidywać quorum co do odbycia zgromadzenia.

Nieformalne zwołanie zgromadzenia – nie jest zachowana procedura wysyłania listów. Wszyscy muszą być obecni (udział 100% kapitału zakładowego), nikt nie wyraża sprzeciwu wobec zwołania ani wobec punktów porządku obrad. Najczęściej małe, kilkuosobowe spółki.

Podejmowanie uchwał na zgromadzeniu. Nie można zmusić do udziału w zgromadzeniu.

Prawo wspólników do uczestnictwa w zgromadzeniu i do oddania głosów.

Jeżeli udziały są o równej wartości nominalnej, to 1 udział = 1 głos.

Uchwały co do zasady zapadają bezwzględną większością głosów. Bezwzględna większość głosów to więcej niż połowa głosów oddanych. Głosy mogą być za, przeciw lub wstrzymujące się.

7 – za

4 – przeciw

8 – wstrzymało się

7/19 – uchwała nie przeszła

Można być obecnym na zgromadzeniu i nie głosować. Głos to prawo.

Większość kwalifikowana – większość 2/3 głosów, które są wymagane przy zmianie umowy spółki. Większość ¾ wymagana przy zmianie przedmiotu działalności spółki.

Art. 234 – wspólnik może być wyłączony z głosowania w kwestiach związanych z pociągnięciem go do odpowiedzialności wobec spółki (absolutorium, spory pomiędzy spółką a wspólnikiem, zwolnienie ze zobowiązań).

Wspólnik może na zgromadzenie przysłać pełnomocnika – w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Pełnomocnikiem na zgromadzeniu nie może być członek zarządu lub pracownik spółki.

Wspólnik będący osobą fizyczną na zgromadzeniu reprezentowany będzie przez swoje organa.

Sposób głosowania:

Jawne lub tajne. Zasadą jest głosowanie jawne. Tajne głosowanie powinno być zarządzane przy wyborach, odwołanie członków organów, pociągnięcie do odpowiedzialności, sprawy osobowe konkretnej osoby.

Z posiedzenia sporządzany jest protokół. Uchwały wpisywane do księgi protokołów. Protokołuje osoba wyznaczona przez przewodniczącego zgromadzenia. Otwarcia dokonuje zwykle przewodniczący zgromadzenia lub członek zarządu.

W pewnych sytuacjach wymagany jest akt notarialny (protokół). Każdy ze wspólników może taką księgę obejrzeć.

Zaskarżanie uchwał:

1) powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały. Podstawa: uchwała sprzeczna z przepisami prawa

2) powództwo o uchylenie uchwały. Podstawy:

– uchwała jest sprzeczna z umową i godzi w interesy spółki

– chwała sprzeczna z umową i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika / wspólników

– uchwała sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzi w interesy spółki

– uchwała sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzenie wspólnika / wspólników

W terminie do 6 miesięcy od dowiedzenia się o uchwale, nie dłużej niż 3 lata. W terminie 1 miesiąca, w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy.

Legitymacja taka przysługuje organom spółki i poszczególnym jej członkom. Prawo do wniesienia powództwa ma wspólnik, który głosował przeciw uchwale, a po jej powzięciu domagał się zaprotokołowania sprzeciwu.

Wspólnik, który nie był obecny na zgromadzeniu, bo został o nim nieprawidłowo zawiadomiony lub uchwała podjęta została poza porządkiem obrad. Wspólnikowi, w przypadku pisemnego głosowania, przysługuje prawo do zaskarżenia uchwały, jeżeli nie wyraził zgody lub pominięto go przy głosowaniu lub głosował przeciwko i zgłosił sprzeciw w terminie 2 tygodni.

Po stronie pozwanej spółki -> zarząd. Na mocy uchwały może być wskazany powód. Jeżeli skarżony jest zarząd, to wyznaczany jest kurator.

Wyrok ma charakter obowiązujący pomiędzy spółką a wspólnikiem. Jeżeli czynność prawna została dokonana na podstawie uchwały, a druga strona działała w dobrej wierze -> nie można uchylić uchwały.

Zabezpieczenie – wstrzymanie czynności do momentu rozstrzygnięcia.

Zmiana umowy spółki – większość 2/3 głosów, ponadto protokoły notarialne, każda zmiana umowy spółki -> wpis -> charakter konstytutywny.

Podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego:

– podwyższenie kapitału zakładowego – zmiana umowy spółki bez zachowania procedury. Gdy podwyższenie zostało przewidziane w umowie spółki (uchwała podejmowana zwykłą większością głosów, nie jest potrzebny protokół notarialny).

a) podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów

b) utworzenie nowych udziałów w spółce

Gdy nierówna wartość nominalna -> podwyższa się wartość nominalną.

Gdy równa -> nowe udziały.

Podwyższenie kapitału ze zmianą umowy spółki -> podejmowana uchwała (większość 2/3 głosów). Prawo pierwszeństwa do objęcia udziałów przez samych wspólników. Prawo pierwszeństwa może zostać odebrane wspólnikom. Także uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego może wyłączyć prawo pierwszeństwa.

Prawo pierwszeństwa w terminie 1 miesiąca od dnia wezwania.

Jeśli wspólnik chce objąć udziały -> w formie aktu notarialnego, zobowiązanie do pokrycia udziałów (wniesienie wkładów).

Zgłoszenie podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru – dokonuje tego zarząd.

Uproszczone podwyższenie – bezwzględna większość głosów, notariusz nie musi protokołować, prawo pierwszeństwa (forma pisemna pod rygorem nieważności, a nie akt notarialny). Jeżeli udziały obejmuje nowy wspólnik, to wymagany jest akt notarialny.

Trzeci sposób podwyższenia kapitału zakładowego – przeniesienie jakichś rezerw zgromadzonych w spółce na kapitał zakładowy (podwyższenie ze środków własnych), wspólnikom przysługują tzw udziały gratisowe – nie wymagające objęcia. Uchwała w formie aktu notarialnego i zgłoszenie do sądu rejestrowego.

Obniżenie kapitału zakładowego spółki:

-> gdy spółka działa ze stratami

-> gdy nie ma potrzeby utrzymywania tak wysokiego kapitału zakładowego

Konieczna uchwała – protokół notarialny; skutek uchwały nie jest natychmiastowy.

Postępowanie konwokacyjne – ogłoszenie o zamierzonym obniżeniu kapitału zakładowego – w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Wierzyciele mogą zgłaszać sprzeciw – muszą oni być zaspokojeni albo zabezpieczeni.

Dopiero po 3 miesiącach wpis do rejestru.

Nie jest wymagane postępowanie konwokacyjne, gdy przy obniżeniu następuje podwyższenie kapitału zakładowego (nie ma wypłat na rzecz wspólników).

Zmiana struktury kapitału.

Do wniosku o wpis obniżenia kapitału zakładowego oświadczenie członków zarządu, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.

Wyłączenie wspólnika.

Pozbycie się wspólnika wbrew jego woli ze spółki.

– umorzenie udziałów wspólnika, jeżeli przewidziane w umowie

-> w drodze postępowania sądowego (powództwo -> wszyscy pozostali wspólnicy muszą chcieć wyłączyć wspólnika, muszą mieć przynajmniej 50% kapitału zakładowego, umowa spółki może przewidywać, że wszyscy wspólnicy – ale 50% kapitału musi być) -> musi zajść ważny powód; wyrok o wyłączeniu wspólnika -> udziały muszą być przejęte przez wspólników lub sprzedane osobom trzecim, sąd określa cenę przejęcia udziałów i termin, kiedy ta cena ma zostać zapłacona wspólnikowi, jeśli wpłata nie wpłynie to wyrok jest nieważny.

Kompetencje zarządu (art. 210 KSH)

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz.

– decydowanie o sprawach spółki (wew.)

– składanie oświadczeń woli na zewnątrz i podejmowanie innych czynności

Osobę prawną reprezentuje organ. Przy spółce z o. o. i spółce akcyjnej jest to zarząd.

Art. 210 KSH: w przypadku dokonywania czynności w sprawach między spółką a członkami zarządu spółkę reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą wspólników lub rada nadzorcza.

Gdy umowa zawarta z naruszeniem art. 210, jest ona umową nieważną – bezwzględnie!

Spór między członkiem zarządu i spółką -> spółkę powinna reprezentować rada nadzorcza lub pełnomocnik.

art. 253 paragraf 2 KSH -> w przypadku zaskarżenia uchwały, gdy zarząd nie może działać za spółkę, a nie ma pełnomocnika, to spółkę może reprezentować kurator ustanowiony przez sąd, bądź pełnomocnik ustanowiony uchwałą wspólników.

W likwidacji spółkę reprezentuje likwidator.

Członkowie zarząd i sposób reprezentacji są ujawnione w KRS’ie. Rejestr jest jawny. Bezpłatny dostęp do informacji tego typu.

Wpis członka zarządu do KRS’u ma charakter deklaratoryjny. Członkiem się jest od momentu powołania, a nie wpisu. Gdy odwołanie, należy zmienić wpis. Ten wpis też ma charakter deklaratoryjny. Spółka powinna dokonać [zmiany] wpisu w terminie 7 dni.

Gdyby dalej taki członek figurował w KRS’ie, to spółka będzie stroną każdej umowy, jaką on zawrze. Spółka nie może się zasłaniać tym, że zaniedbała obowiązki.

Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za sprawy spółki. Art. 299 KSH – nie ma znaczenia, że ktoś zrezygnował, a nie został wykreślony.

np. zbycie przedsiębiorstwa spółki wymaga uchwały wspólników. Gdyby zarząd zrobł to bez uchwały, to taka czynność prawna będzie nieważna.

Jest możliwość konwalidowania (uzdrowienia) tej czynności. Konwalidacja może nastąpić przez podjęcie uchwały w terminie dwóch miesięcy od dokonania czynności.

W umowie spółki przewidziano, że zawarcie umowy kredytowej wymaga uchwały wspólników -> jeśli zarząd mimo tego bierze kredyt, to skutek w art. 17 paragraf 3 (bo to umowa określa, a nie przepisy!). Czynność będzie ważna, ale członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą.

W pozostałych przypadkach członkowie zarządu mają pełny zakres reprezentacji.

Art. 206 KSH -> pisma i zamówienia handlowe składane przez spółkę muszą zawierać określone dane: firmę, siedzibę, adres, oznaczenie sądu rejestrowego, w którym jest dokumentacja spółki, nr KRS, nr NIP, kapitał zakładowy.

Art. 595 KSH (przepis karny) -> sankcja karna, gdy informacja nie zostanie podana = grzywna w wysokości do 5000 zł.

Prowadzenie spraw spółki

Podejmowanie decyzji w sprawach spółki.

Nie jest to wyłączna kompetencja zarządu. Zgromadzenie wspólników też może to robić.

Domniemanie kompetencji zarządu -> jeżeli jakaś konkretna kwestia nie wskazana jako kompetencja danego organu, to prawo podjęcia decyzji przysługuje zarządowi.

Umowa spółki kompetencje zgromadzenia wspólników może rozszerzać.

Jeżeli zarząd ma podjąć decyzję, zawsze będzie ponosił za nią odpowiedzialność.

Jeżeli zarząd jednoosobowy, to podejmuje sam decyzje.

Przy zarządach wieloosobowych KSH w przepisach dyspozytywnych określa, jak podejmować decyzje.

W sprawach zwykłego zarządu każdy decyduje samodzielnie bez uprzedniej uchwały.

W czynnościach przekraczających ten zakres wymagana jest uchwała całego zarządu.

Kodeks nie wprowadza wymogów dotyczących posiedzeń zarządu, członkowie mają być tylko o nim powiadomieni (art. 208 paragraf 5).  Uchwały bezwzględną większością głosów członków obecnych na zgromadzeniu.

1 członek zarządu = 1 głos (wg kodeksu)

Szczególna regulacja, gdy głosy równe -> umowa spółki może przewidywać, że prezes zarządu ma głos decydujący.

Prezesa zarządu i jego pozycję reguluje umowa. Sposób reprezentacji też może być regulowany umową spółki, np. prezes może sam reprezentować, a reszta członków grupowo.

Umowa może przewidywać wydanie regulaminu zarządu bądź spółki. To dokument wewnętrzny w spółce. Określa sposoby organizacji pracy poszczególnych organów spółki.

Regulaminy wewnętrzne nie mogą być sprzeczne z umową spółki. Umowa ma podstawowe znaczenie -> pierwszeństwo.

Regulaminy często regulują kwestie szczegółowe.

KSH tylko wspomina o tych regulaminach.

Umwa może przewidywać różne stanowiska w zarządzie, dyrektor ds. handlowych, finansowych, itp.. Te kwestie może też regulować regulamin.

Na podstawie regulaminów często tworzy się schematy organizacyjne.

Regulaminy mają też znaczenie w przypadku sporów w sądzie.

Konflikt interesów między spółką a członkiem zarządu – art. 209 KSH

Wtedy członek zarządu powinien wyłączyć się z podejmowania decyzji.

Ten artykuł dotyczy też konfliktu interesów współmałżonka członka zarządu, krewnych i powinowatych do II stopnia i osób, z którymi członek zarządu powiązany jest osobiście -> wtedy też członek powinni wstrzymać się od głosowania.

Jeśli się nie wstrzyma, to i tak czynność prawna ważna. Takiego członka zarządu można pociągnąć do odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki.

Członek zarządu, który przestał pełnić funkcję, nie może sam wystąpić z wnioskiem o wykreślenie do KRS’u. Może jedynie zgłosić wniosek do sądu rejestrowego, że dane w rejestrze są nieprawdziwe.

Sposób reprezentacji:

Zarządy jednoosobowe -> samodzielnie.

Gdy zarząd wieloosobowy -> art. 205 KSH -> oświadczenia składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu + prokurent (gdy umowa nie ma innych postanowień).

Reprezentacja łączna.

Umowa spółki może przewidywać inaczej.

Spółka może ustanowić pełnomocnika, dokona tego zarząd.

Wspólnicy mogą powołać pełnomocnika uchwałą -> inna sytuacja.

To instytucja właściwa dla spółek kapitałowych.

W spółce mogą pojawić się prokurenci. Prokura ma bardzo szeroki zakres umocowania. Dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych. Dokonywana jest jak każda czynność prawna.

Art. 205 -> albo reprezentacja 2 członków zarządu, albo 1 członek zarządu + prokurent.

Prokura łączna -> 2 i więcej prokurentów do oświadczenia woli.

Można też zaznaczyć, że prokurent musi współdziałać z członkiem zarządu.

Sposób reprezentacji jest ujawniony w KRS’ie. Prokurenci i ich sposób działania też są w rejestrze.

Informacje o zarządzie są dostępne bezpłatnie. Informacja o prokurencie jest już płatna.

Możemy poprosić osobę o pokazanie uprawnień do reprezentacji spółki.

Zakres reprezentacji członków zarządu

Pełny zakres -> wszystkie czynności sądowe i pozasądowe. Wynika to z kodeksu.

Art. 17 KSH – w sytuacji, gdy potrzebna decyzja (zgoda) wewnątrz spółki, podejmowana jest uchwała lub za zgodą rady nadzorczej. Czynność dokonana bez takiej uchwały będzie nieważna.

Reprezentowanie spółki, gdy stroną czynności prawnej jest członek zarządu – art. 210 paragraf 1 -> spółkę reprezentuje pełnomocnik, którego wyznaczyli wspólnicy lub rada nadzorcza (np. umowy o pracę, kontrakty menedżerskie).

Często taka konstrukcja dotyczy też sporów pomiędzy członkiem zarządu a spółką.

Zarząd podejmuje uchwałę o zawarciu umowy o pracę z członkiem zarządu – podpisuje przewodniczący.

Art. 210 paragraf 2 – w spółce jednoosobowej jedyny wspólnik może być jedynym członkiem zarządu. Powoływanie w takiej sytuacji pełnomocnika byłoby bezsensowne.

Jeżeli jedyny wspólnik jest jedynym członkiem zarządu i chce podjąć czynność prawną ze spółką, to będzie to wymagało aktu notarialnego. Odpis tego aktu przesyłamy do rejestru.

Obowiązki:

– wniesienie wkładu

Całość kapitału zakładowego ma być wniesiona przed rejestracją spółki.

Rejestracja spółki bez wniesienia wkładu nie ma wpływu na ważność tego wniesienia (spółka może na drodze sądowej wnosić o wniesienie wkładu)

Art. 174 – wspólnicy i członkowie zarządu, którzy wiedzieli o zawyżeniu udziałów, odpowiadają za różnicę (brakującą kwotę) wynikającą ze złego oszacowania.

Aport – dotknięty wadami – wspólnik odpowiada za brakującą kwotę.

W umowie spółki można przewidzieć dwa dodatkowe obowiązki (uregulowane w KSH):

– do powtarzających się świadczeń niepieniężnych – wspólnik zobowiązuje się świadczyć na rzecz spółki określone świadczenia niepieniężne, jednocześnie trzeba określić rodzaj i zakres tych świadczeń w umowie, nie może dotyczyć świadczeń pieniężnych. Dotyczy głównie dostarczania surowców, materiałów, a także usług. Może dotyczyć wszystkich wspólników lub tylko niektórych.

Za te świadczenia wspólnikowi należą się określone świadczenia pieniężne. Wynagrodzenie to należy się wspólnikowi bez względu na zysk.

Wspólnikowi należy się wynagrodzenie, ale nie wyższe niż przeciętne wynagrodzenie za daną usługę lub towar na rynku.

Obowiązek stosunkowo rzadko wykorzystywany w praktyce.

Obowiązek ten związany jest z udziałem – przy zbywaniu obowiązek przechodzi na nabywcę. W przypadku zbywania takich udziałów wymagana jest zgoda spółki na zbycie. Umowa spółki może tą zgodę wyłączyć.

W umowie spółki można umiesić klauzulę, że obowiązek ten wygasa z chwilą zbycia.

– do dopłat – mają zawsze charakter świadczeń pieniężnych. Nie wpływają na kapitał zakładowy (nie zmniejszają go ani nie zwiększają). Obowiązek niezależny od wkładów. Dopłaty muszą być przewidziane w umowie spółki. Dopłaty muszą mieć charakter proporcjonalny -> regulacja bezwzględnie obowiązująca. Jest to obowiązek powszechny -> obowiązuje wszystkich wspólników.

Proporcjonalne do wartości udziałów wniesionych do spółki (“krotność wartości udziałów”).

Przykład:

Udziały, dopłaty (np. 3-krotność):

x – udział 30 000, dopłata 90 000

y – udział = 40 000, dopłata 120 000

z – udział = 10 000, dopłata 30 000

Może być proporcja ułamkowa.

O dopłatach będą decydowali wspólnicy uchwałą (uchwała o dopłatach). O terminach dopłat decyduje uchwała. W umowie spółki również można określić terminy dopłat.

Dopłaty są dodatkowym źródłem pozyskiwania środków – finansowanie wewnętrzne. Dopłaty mogą iść na pokrycie strat bilansowych.

Jeżeli wspólnik nie spełnia tego obowiązku -> od terminu spłaty spółka może zacząć naliczać odsetki, w umowie mogą być przewidziane odszkodowania, spółka może skierować powództwo i domagać się zapłaty.

Uchwała o dopłatach w spółce, która nie ma dopłat przewidzianych w umowie -> świadczenia takie nie będą traktowane jak dopłaty. Najczęściej takie świadczenia traktuje się jak pożyczkę.

Dopłaty mają charakter zwrotny. Jeżeli nie są przeznaczone na pokrycie strat bilansowych, mogą być zwracane. Zwrot następuje na podstawie uchwały. Zwracane proporcjonalnie.

Przy uzgadnianiu dopłat nowych nie bierze się pod uwagę dopłat zwróconych.

Krotność -> maksymalna kwota, którą można pobrać od wspólników w czasie trwania stosunku spółki.

Obowiązek dopłat może być wykonany w całości lub w części.

Dopłaty również muszą być pobierane proporcjonalnie.

Dopłaty są związane z udziałem, a więc przy zbyciu udziału obowiązek ten przechodzi na nabywcę.

Przed zbyciem pobrano dopłaty i będzie zwrot -> zwrot dostanie nabywca udziału, a nie zbywca! Prawo zwrotu przechodzi na nabywcę.

Poza tymi dodatkowe nieuregulowane obowiązki w KSH, np. do konieczności pełnienia określonej funkcji.

Prawa wspólnika w spółce z o. o.:

(prawa majątkowe, podmiotowe, o charakterze zbywalnym)

– prawa korporacyjne / organizacyjne (prawa udziałowe)

– prawa majątkowe (prawa udziałowe)

Prawa osobiste – prawa przyznawane konkretnemu wspólnikowi. Są to takie prawa, które można przyznać na podstawie umowy. Np. uprawnienia do powołania 1 członka zarządu, do pełnienia określonej funkcji w spółce. W razie zbycia udziału nie przejdą na nabywcę. Trwają tak długo jak długo wspólnik jest udziałowcem w spółce. Często wykorzystywane w praktyce.

Prawa majątkowe:

– prawo do zysku

Art. 191 KSH – wspólnikowi przysługuje prawo do zysku proporcjonalnie do posiadanych udziałów.

Umowa spółki może przewidywać udziały uprzywilejowane co do zysku.

Art. 231 – zwyczajne zgromadzenie wspólników -> w pierwszej kolejności zatwierdzany bilans spółki (strata / zysk),  w drugiej kolejności uchwała -> uchwała o podziale zysku lub pokryciu strat (nie jest uchwałą to, kto ile otrzyma z zysku).

Umowa spółki może przewidywać, że zgromadzenie nie będzie miało kompetencji do decydowania co się dzieje z zyskiem -> musi wtedy przewidywać, co się będzie działo z wypracowanym zyskiem.

Roszczenie o wypłatę zysku -> podjęcie uchwały o przeznaczeniu zysku do wypłaty.

Komu przysługuje prawo do dywidendy? – tym, którzy byli w spółce w dniu podjęcia uchwały o wypłacie zysku (podziale dywidend).

Dzień dywidendy -> umowa spółki może dawać kompetencje zgromadzeniu do przesunięcia tego dnia – jednak maksymalnie 2 miesiące od przyjęcia uchwały o podziale dywidendy.

Dywidenda jest wypłacana w dniu określonym przez wspólników w uchwale. Jeżeli nie ma określonego dnia, to wtedy decyduje zarząd.

Uprawnienie wspólnika -> można dochodzić prawa na drodze sądowej.

Zaliczkowa wypłata dywidendy – dopuszczalna tylko wtedy, gdy jest przewidziana w umowie spółki. O dokonaniu zaliczkowej wypłaty decyduje zarząd.

Warunki:

– poprzedni rok obrotowy zamknął się zyskiem (w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym spółki, warunek zasadniczy)

– osiągnięcie zysków (posiadanie środków na wypłatę zaliczki, kwota, która może być przeznaczona na zaliczki, nie może być wyższa niż ½ zysku wypracowanego do końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne)

Wspólnikowi nie przysługuje prawo do domagania się zaliczki.

Nie powstaje roszczenie o wypłatę zaliczki. Zaliczka jest wypłacana wszystkim wspólnikom tak samo.

Uprzywilejowanie udziału co do zysku.

Ograniczona uprzywilejowana dywidenda -> nie więcej niż o połowę tego, co przypada na udziały zwykłe (górna granica uprzywilejowana).

Uprzywilejowanie co do dywidendy może również polegać na prawie do dywidendy wstecznej – art. 197. Ograniczenie -> maksymalnie 5 lat do tyłu.

Generalnie jest jeden termin wypłaty dywidend.

Art. 196 – w umowie spółki może być prawo pierwszeństwa w wypłacie dywidendy.

– prawo do wynagrodzenia za świadczenia niepieniężne

– prawo do zwrotu dopłat

– prawo do udziału w sumie polikwidacyjnej (rozwiązanie i likwidacja spółki)

Likwidacja spółki z o. o. ma charakter obligatoryjny.

Rozdział sumy polikwidacyjnej nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od otwarcia likwidacji (ogłoszenie o likwidacji). Proporcjonalny podział -> umowa spółki może przewidywać inaczej. Można uprzywilejować udziały co do sumy polikwidacyjnej -> nie ma ograniczenia co do uprzywilejowania. Można również ustalić pierwszeństwo w otrzymaniu części sumy polikwidacyjnej.

Prawo do udziału w podwyższonym kapitale zakładowym -> prawo wspólnika.

Podwyższenie kapitału zakładowego jako zmiana umowy spółki -> wymagana uchwała wspólników – większość 2/3 głosów, protokół notarialny.

Oświadczenia wspólników lub nowych wspólników o objęciu kapitału zakładowego.

Prawo pierwszeństwa wspólnika do objęcia nowych udziałów -> szansa wspólnika na zachowanie dotychczasowej pozycji w spółce. Umowa spółki może wyłączyć prawo pierwszeństwa.

Również uchwała o podwyższeniu kapitału może wyłączyć prawo pierwszeństwa.

Prawo pierwszeństwa – do miesiąca od wezwania wspólnika.

Jest to prawo, a nie obowiązek wspólnika!

Oświadczenie wspólnika o objęciu udziałów – forma aktu notarialnego. Wniesienie wkładu na pokrycie udziałów.

Podwyższenie kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki musi przewidywać maksymalną wysokość i maksymalny termin podwyższenia.

Bezwzględna większość głosów, bez protokołu notarialnego. Nie jest potrzebna forma aktu notarialnego do objęcia udziałów. Również tutaj występuje prawo pierwszeństwa.

Podwyższenie kapitału zakładowego ze środków własnych spółki (nie wymaga wkładu ze strony wspólników) -> udziały gratisowe, każdemu wspólnikowi przysługuje prawo do nich, nie wymagają ich objęcia.

Poza prawami majątkowymi wspólnikom przysługują prawa korporacyjne. Służą one ochronie prawa do zysku.

Prawa korporacyjne:

– każdy wspólnik ma prawo wyrażania swojego zdania -> prawo głosu (zależy od udziałów)

– równa wartość nominalna – 1 udział -> 1 głos

– nierówna wartość nominalna – na pełne 10 zł udziału przypada 1 głos

– prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników. Wspólnik musi być powiadomiony o zgromadzeniu i ma prawo wziąć w nim udział (zawiadomieni wspólnicy, o których spółka wie); jeżeli wspólnik nie zostanie zawiadomiony, to przysługuje mu prawo do zaskarżenia wszystkich uchwał podjętych na tym zgromadzeniu; wspólnik może przyjść osobiście, ale też może wysłać pełnomocnika (nie ma tego w spółce akcyjnej)

– prawo indywidualnej kontroli spółki. Wspólnik może się domagać wyjaśnień od zarządu, przedstawienia dokumentów i ksiąg handlowych, zarząd ma prawo odmówić -> jeżeli istnieje obawa, że wspólnik wykorzysta informacje w sposób sprzeczny z interesami spółki; prawo to może być odebrane wspólnikowi w umowie spółki, jeżeli w spółce są organy kontrolne / nadzorcze.

Osoba lub osoby reprezentujące co najmniej 1/10 kapitału zakładowego (prawa mniejszości):

– uprawnienie do domagania się (żądania) zwołania zgromadzenia wspólników

– domaganie się postawienia poszczególnych spraw w porządku obrad zgromadzenia

– wspólnikom nie przysługuje prawo do zwołania zgromadzenia wspólników (jeżeli zarząd nie zwoła zgromadzenia w terminie 2 tygodni od przedstawienia wniosku -> wspólnicy reprezentujący mniejszość mogą wystąpić do sądu rejestrowego o upoważnienie do zwołania zgromadzenia wspólników (upoważnienie sądowe) – sąd wyznacza przewodniczącego zgromadzenia wspólników, zgromadzenie decyduje o koszcie zwołania)

– mogą domagać się wyznaczenia biegłego rewidenta przed sądem rejestrowym, nie można wyłączyć tego prawa w umowie spółki, koszty rewizji ponoszą domagający się takiej kontroli, członkowie zarządu są zobowiązani do wydania lub okazania wszystkich dokumentów biegłemu rewidentowi, opinia -> do sądu rejestrowego -> do wspólników domagających się rewizji.

Jeżeli wykazano nieprawidłowości – niekorzystne działania, rażące naruszenie praw spółki lub umowy – domagający mogą ubiegać się o zwrot kosztów rewizji przez spółkę; opinia rewidenta powinna zostać odczytana na najbliższym zgromadzeniu wspólników.

Reprezentacja spółki z o. o. w organizacji:

(najczęściej po umowie od razu są powoływane władze spółki)

– wszyscy założyciele mogą wyznaczyć pełnomocnika

– zarząd (o ile już jest)

W jednoosobowych spółkach z o. o. w organizacji nie ma możliwości reprezentacji przez tego jedynego wspólnika.

Art. 13 – za zobowiązania spółki w organizacji odpowiada sama spółka oraz osobiście i solidarnie osoby, które w imieniu spółki działały.

Na etapie tworzenia spółki -> wspólnicy muszą wnieść wkłady -> całość środków na pokrycie kapitału przed rejestracją.

Załącznik do rejestracji (członkowie zarządu) – oświadczenie o wpłaceniu wkładu.

Art. 291 KSH – sankcje z tytułu fałszywego oświadczenia o pokryciu kapitału zakładowego, za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają osobiście i solidarnie ze spółką majątkiem osobistym

Zasady funkcjonowania spółki komandytowo-akcyjnej:

Decydująca rola -> komplementariusze

Komplementariusze reprezentują spółkę na zewnątrz.

Akcjonariusze mogą reprezentować spółkę tylko jako jej prokurenci lub pełnomocnicy.

Prowadzenie spraw spółki:

– akcjonariusze wyrażają swoje zdanie poprzez oddanie głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy; akcjonariusze, którym przysługuje prawo głosu, wpływają na prowadzenie spraw spółki

– w najważniejszych sprawach spółki – uchwały zapadają w ten sposób, że najpierw głosują akcjonariusze, a później komplementariusze wyrażają (lub nie) zgodę na taką uchwałę

Art. 146 paragraf 2 – sprawy, które wymagają zgody wszystkich komplementariuszy, wszyscy muszą się zgodzić. Paragraf 3 – większością głosów, już nie jednomyślnie.
Ostateczne zdanie co do najważniejszych spraw należy do komplementariuszy.

Zgoda wszystkich:

– prowadzenie reprezentacji lub prowadzenia spraw komplementariuszom

– podział zysku za rok obrotowy

– zbycie i wydzierżawienie spółki

– zbycie nieruchomości spółki

– podwyższenie i obniżenie kapitału zakładowego

– emisja obligacji

– połączenie i przekształcenie spółki

– zmiana statutu

– rozwiązanie spółki

– inne czynności przewidziane w przepisach prawnych

Komplementariusze, którzy objęli akcje -> mogą wykonywać prawo głosu; akcje im przypadające -> dają jeden głos.

Wszystkie sprawy, które nie zostały przekazane do kompetencji walnego zgromadzenia akcjonariuszy, będą sprawami, o których samodzielnie decydują komplementariusze. Sposób podejmowania decyzji może być określony przez samych komplementariuszy, a jeżeli nie, to zastosowanie znajdą przepisy o spółkach jawnych.

Może wystąpić organ nadzoru, kontroli -> Rada Nadzorcza, organ o charakterze fakultatywnym. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza 25 osób, wtedy konieczne jest ustanowienie Rady Nadzorczej.

Członkami Rady Nadzorczej mogą być akcjonariusze, co do zasady członkiem Rady Nadzorczej nie może być komplementariusz.

Wyjątkowo komplementariusz może być członkiem Rady Nadzorczej, jeżeli jest pozbawiony praw prowadzenia spraw spółki i reprezentacji.

Członków Rady Nadzorczej powołuje walne zgromadzenie akcjonariuszy w drodze uchwały. Jeżeli komplementariusz jest jednocześnie akcjonariuszem, to nie może on głosować przy wyborze członków Rady Nadzorczej (chyba, że ten komplementariusz jest pozbawiony prawa reprezentacji i prowadzenia spraw spółki). W sprawach nieuregulowanych – Rada Nadzorcza w spółkach akcyjnych (przepisy).

Rada Nadzorcza reprezentuje spółkę w umowach pomiędzy spółką a komplementariuszami (np. umowa o pracę, umowa o zarządzanie). Jeżeli nie ma Rady Nadzorczej, wówczas spółkę reprezentuje pełnomocnik.

Rozwiązanie i likwidacja spółki -> zasady takie jak przy spółce jawnej.

Śmierć komandytariusza -> nie jest przyczyną rozwiązania spółki. Na miejsce zmarłego wchodzą jego spadkobiercy. Może pojawić się kilku spadkobierców -> wspólnik zbiorowy. Spadkobiercy powinni wskazać jednego, który będzie wykonywał prawa. Podział pomiędzy spadkobierców -> muszą wyrazić zgodę pozostali wspólnicy.

Spółka osobowa, dwa rodzaje wspólników, szczególne ograniczenia dotyczące wkładów, inna odpowiedzialność (ważny artykuł 112), kto ma prawo do reprezentacji i prowadzenia spraw spółki komandytowej bez ograniczeń -> pełnomocnictwo bez ujawnienia i nazwisko w firmie spółki komandytowej.

Spółka komandytowa nie jest szczególnie popularna i często wykorzystywana.

Forma inwestycji w spółkę osobową z ograniczeniem odpowiedzialności majątkowej.

Była wykorzystywana w procesach prywatyzacyjnych ze względów podatkowych.

Komandytariusz co do zasady nie prowadzi spraw spółki i nie reprezentuje spółki. Umowa spółki może przewidywać pełne prawo prowadzenia spraw spółki dla komandytariusza.

Nie ma możliwości przyznania mu prawa reprezentacji (może ewentualnie otrzymać pełnomocnictwo lub prokurę).

Art. 120 – Komandytariuszowi przysługuje prawo do informacji. Prawo do kontroli (mniejsze i węższe prawo niż wspólnikom spółki jawnej czy komplementariuszom).

Komandytariusz -> odpis sprawozdania finansowego rocznego, może przeglądać dokumenty celem sprawdzenia rzetelności owego bilansu. Jeżeli komplementariusze odmawiają tego prawa, to komandytariusz może zwrócić się z wnioskiem do sądu rejestrowego -> sąd może zarządzić udostępnienie sprawozdania finansowego i dopuszczenie komandytariusza do ksiąg i dokumentów handlowych.

Jeżeli komandytariuszowi przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki i jeżeli komandytariusz zbywa swój udział w spółce (art. 10), to na nabywcę nie przechodzi prawo do prowadzenia spraw spółki.