Możliwość komentowania Wiarygodność kontrahenta została wyłączona

Poza tym, że sprawdzamy zdolność kontraktową i czy podmiot przy zawieraniu kontraktu jest prawidłowo reprezentowany, to coraz częściej sprawdzamy wiarygodność kontrahenta. Obejmuje ona nie tylko dane w KRS, ale również informacje zdobywane za pośrednictwem firm, które specjalizują się w gromadzeniu takich informacji o podmiotach. Takie firmy to najczęściej wywiadownie gospodarcze i świadczą usługi wywiadowni co do pozycji jaką kontrahent zajmuje w obrocie i wypłacalności.

Podstawowe znaczenie dla przejrzystości obrotu gospodarczego ma KRS, którego część stanowi rejestr przedsiębiorców. Oprócz tych oficjalnych rejestrów, mamy też rejestr dłużników niewypłacalnych – możemy tam sprawdzić informacje co do kondycji finansowej niektórych podmiotów, z którymi chcemy wchodzić w stosunki. Znaczenie mają też Biura Informacji Gospodarczej, utworzone na podstawie Ustawy o Udostępnianiu Informacji Gospodarczych. Zadaniem tych biur jest gromadzenie i udostępnianie informacji dotyczących wiarygodności płatniczej przedsiębiorców i konsumentów, a w szczególności danych o zwłoce w wykonaniu zobowiązań pieniężnych.

Możliwość komentowania Reprezentacja przy zawieraniu umów została wyłączona

W przypadku zawierania umów z osobami fizycznymi, które samodzielnie prowadzą działalność gospodarczą, ta osoba reprezentuje siebie.

W przypadku przedsiębiorców, którzy są osobami prawnymi, organ właściwy do reprezentacji oraz sposób reprezentacji określa ustawa i statut i co do zasady zarówno organ jak i zasady reprezentacji podlegają ujawnieniu w KRS (co do zasady, dlatego że mamy takie osoby prawne, które nie są wpisywane do KRS-u). Jest pewna grupa podmiotów, którym ustawy przyznają osobowość prawną, a które nie są wpisywane do KRS-u (np. związki wyznaniowe) oraz osoby prawne, które powstają na podstawie przepisów o charakterze publicznoprawnym (np. związek międzygminny, instytucje kultury, itd.). One nie podlegają wpisowi, ale są osobami prawnymi.

Najprostsza jest sytuacja, gdy podmiot, z którym zawieramy umowę, widnieje w KRS-ie – jesteśmy w stanie sprawdzić, czy podmiot rzeczywiście istnieje, kto jest członkiem organu i jakie są zasady reprezentacji. Co do zasady, w spółkach kapitałowych przy zarządzie wieloosobowym reprezentacja jest łączna, to znaczy oświadczenie woli w imieniu spółki składa dwóch członków zarządu albo członek zarządu i prokurent. Umowa spółki, ewentualnie akt założycielski (w spółkach jednoosobowych), może przewidywać inny sposób reprezentacji. I tak umowa może przewidywać, że w wieloosobowym zarządzie każdy członek zarządu może samodzielnie reprezentować spółkę.

W KRS-ie podlegają ujawnieniu prokurenci. Wpis tego prokurenta do KRS-u powoduje to, że przedsiębiorca nie będzie mógł zasłaniać się tym, że osoba wpisana jako prokurent prokurentem już nie jest. Zawierając kontrakt, jesteśmy chronieni zasadą prawdziwości wpisu.

Pytanie o to, skąd mamy znać wyciąg z KRS. Takich wyciągów udziela Centralna Informacja o KRS – każdy może zwrócić się tam z wnioskiem i uzyska stosowny dokument dotyczący wpisu spółki do rejestru. Możemy sprawdzać dane dotyczące spółki także w wyszukiwarce Centralnej Informacji KRS umieszczonej na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości – albo podajemy tam nr KRS albo nazwę firmy spółki. Minusem tego jest brak informacji w wyszukiwarce o prokurentach. Przeglądanie tych danych jest bezpłatne, natomiast jeżeli chcemy mieć pełne dane spółki, to musimy się zwrócić do Centralnej Informacji o KRS, ale wtedy już jest to odpłatne.

Nie ma terminu ważności wyciągu, nie mamy jednak pewności, czy za pół roku ten wyciąg będzie aktualny – dane mogą ulec zmianie.

Osobę prawną reprezentuje organ. Gdy działa organ, to tak jakby działała sama osoba prawna. Organ działa nie w imieniu osoby, ale za osobę prawną.

Art. 39 odrębnie reguluje w kodeksie kwestię braku umocowania albo przekroczenie zakresu umocowania przez osobę lub osoby, które działały jako organ. W tym wypadku czynność prawna jest nieważna i taka czynność prawna nie może być konwalidowana. Co najwyżej będzie można domagać się zwrotu tego, co świadczono na rzecz tej osoby oraz naprawienia szkody, którą poniosła druga strona, zawierając umowę i nie wiedząc o braku umocowania – dochodzić tego możemy od tego fałszywego organu.

W przypadku pełnomocników konieczne jest okazanie pełnomocnictwa i poinformowanie, że ktoś działa jako pełnomocnik. Prokurenci – wyciąg z KRS.

Możliwość komentowania Wygaśnięcie pełnomocnictwa została wyłączona

Wygaśnięcie pełnomocnictwa następuje w następujących sytuacjach:

– przede wszystkim, dokonanie czynności przez pełnomocnika, do której był umocowany

– upływ terminu, na który pełnomocnictwo zostało udzielone

– ziszczenie się warunku wygasającego

Wygaśnięcie często będzie wiązało się z zakończeniem stosunku podstawowego.

Jeżeli pełnomocnictwo było w umowie o pracę, to wygasa z momentem wygaśnięcia umowy o pracę.

– śmierć lub ustanie bytu prawnego pełnomocnika

Co do zasady, podstawą do wygaśnięcia pełnomocnictwa jest śmierć mocodawcy – chyb, że w pełnomocnictwie jest zastrzeżone inaczej. W takim wypadku, jeżeli wyraźnie to przewidziano, to w takiej sytuacji pełnomocnik będzie reprezentował spadkobierców mocodawcy.

Wygaśnięcie pełnomocnictwa z jakichkolwiek przyczyn rodzi obowiązek zwrotu dokumentu pełnomocnictwa. Pełnomocnik jednak może się domagać odpisu dokumentu pełnomocnictwa z zaznaczeniem na odpisie, że pełnomocnictwo wygasło.

Zwrot dokumentu pełnomocnictwa ma zapobiegać przede wszystkim temu, aby były już pełnomocnik nie dokonywał czynności prawnych w imieniu mocodawcy.

Po co odpis dokumentu pełnomocnictwa? (art. 103, 104 KC) Z uwagi na ochronę pełnomocnika przed pociągnięciem do odpowiedzialności.

Jeśli pełnomocnik dokonuje po wygaśnięciu umocowania czynności prawnej w imieniu mocodawcy, to czynność taka jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.

Kto może wiedzieć o pierwotnym umocowaniu? Przede wszystkim starzy klienci, z którymi mocodawca zawierał stosunki. Należy informować stałych klientów o odwoływaniu dotychczasowego pełnomocnika.

Musimy zwrócić uwagę na tzw. zdolność kontraktową (zdolność zawierania umów). Musimy ustalić, czy strona, która chce zawrzeć z nami umowę, ma w ogóle zdolność kontraktową – czyli czy może być podmiotem praw i obowiązków wynikających z umowy. Zdolność kontraktowa to wycinek zdolności do czynności prawnej.

Nas interesuje, czy strona jest podmiotem prawa.

Jakie mamy podmioty prawa (art. 33¹ KC):

– osoby fizyczne

– osoby prawne

– niepełne osoby prawne – takimi w naszym systemie prawnym są przede wszystkim handlowe spółki osobowe, spółki w organizacji, oddziały zagranicznych ubezpieczycieli

Jeżeli chodzi o osoby prawne, to w naszym systemie prawnym nie ma znaczenia, czy dana umowa mieści się w przedmiocie działalności osoby prawnej.

Możliwość komentowania Odwołanie umocowania została wyłączona

Odwołanie pełnomocnictwa jest jednostronnym oświadczeniem woli mocodawcy skierowanym do pełnomocnika i jest skuteczne wtedy, gdy doszło do pełnomocnika w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią. Nie ma zastrzeżonej żadnej formy, nawet gdyby taka forma była konieczna do udzielenia pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo może być odwołane w każdym czasie. Jest ono stosunkiem opartym na zasadzie zaufania. Stąd zasada odwołalności pełnomocnictwa w każdym czasie.

Wyjątek – art. 101 paragraf 1 KC. Mocodawca może zrzec się z góry uprawnienia do odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku wewnętrznego, będącego podstawą pełnomocnictwa.

Trzeba pamiętać jednak o tym, że udzielenie pełnomocnictwa nigdy nie powoduje wyłączenia możliwości działania samego mocodawcy.

Możliwość komentowania Działanie bez umocowania lub z przekroczeniem umocowania została wyłączona

Osoba, która działa jako pełnomocnik, nie mając do tego umocowania, lub dokonując czynności, które nie mieszczą się w zakresie umocowania, nazywana jest rzekomym pełnomocnikiem i określana jest mianem falsus procurator.

Czynność takiego rzekomego pełnomocnika nie wywołuje bezpośrednich skutków dla reprezentowanego. Taki wniosek wynika a contrario z art. 95 paragraf 2 KC. Nie skutkuje również w sferze praw i obowiązków pełnomocnika, bo ujawnił, że działa nie we własnym imieniu, a w imieniu osoby trzeciej.

Zgodnie z art. 103 KC ważność umowy, która została zawarta przez rzekomego pełnomocnika, może być uzależniona od jej potwierdzenia przez osobę, w imieniu której taka umowa została zawarta. Do czasu potwierdzenia mamy do czynienia z bezskutecznością zawieszoną. W momencie, gdy mocodawca potwierdzi taką umowę, umowa taka staje się skuteczna i ważna. Brak potwierdzenia powoduje, że taka czynność jest bezwzględnie nieważna.

Jeżeli umowa nie zostanie potwierdzona przez mocodawcę, to rzekomy pełnomocnik ma obowiązek do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy. Ma również obowiązek naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o braku umocowania. Obowiązek odszkodowawczy ogranicza się do tzw. ujemnego interesu umowy. Nie wchodzą w to ewentualnie ewentualne zyski strony.

Co do zasady, jednostronna czynność prawna rzekomego pełnomocnika jest bezwzględnie nieważna. Jeżeli jednak druga strona zgodziła się na działanie pełnomocnika bez umocowania, to w takim wypadku znajdą odpowiednie zastosowanie przepisy o zastosowaniu umowy i mocodawca może potwierdzić tą czynność.

Możliwość komentowania Rodzaje pełnomocnictwa została wyłączona

Ze względu na zakres umocowania wyróżniamy następujące rodzaje pełnomocnictw:

– pełnomocnictwo ogólne – obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu, np. zarządzanie nieruchomościami lokalowymi w nieruchomości, która należy do mocodawcy

– pełnomocnictwo rodzajowe – obejmuje umocowanie do wykonywania określonego rodzaju czynności prawnych, np. do zawierania umów sprzedaży czy do składania oświadczeń woli w procedurze zawierania umów, w których uczestnicy mocodawca

– pełnomocnictwo szczególne – obejmuje umocowanie do konkretnej czynności prawnej

Do udzielenia poszczególnych rodzajów pełnomocnictwa znajdują zastosowanie przepisy ogólne dotyczące czynności prawnych (art. 99 paragraf 1 KC).

Pełnomocnictwo rodzajowe powinno określać rodzaj czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej przedmiot.

Możliwość komentowania Substytucja została wyłączona

Substytucja to możliwość udzielenia dalszych pełnomocnictw. Art. 106 KC przewiduje możliwość udzielenia dalszych pełnomocnictw w wypadkach, gdy takie uprawnienie wynika:

– z treści pełnomocnictwa

– z ustawy

– ze stosunku podstawowego

Mocodawca może ustanowić dla siebie więcej niż jednego pełnomocnika. W przypadku ustanowienia kilku pełnomocników, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa.

Pełnomocnik, co do zasady, nie może dokonywać czynności prawnej z samym sobą (art. 108 KC). Są wyjątki od tej zasady – pełnomocnik może być stroną czynności prawnej w sytuacji, gdy jest to dopuszczone na podstawie treści pełnomocnictwa, albo ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszania interesów mocodawcy. Ta konstrukcja jest często wykorzystywana zwłaszcza w praktyce notarialnej.

Przepis art. 108 KC odpowiednio znajduje zastosowanie do czynności prawnych, których jedna i druga strona miałaby być reprezentowana przez tego samego pełnomocnika.

Możliwość komentowania Pełnomocnictwo domniemane została wyłączona

Zgodnie z art. 97 KC, osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności, poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. I tak np., przychodząc do sklepu spożywczego, nikt nie pyta, czy pani za ladą jest właścicielką sklepu i może nam coś sprzedać.

Możliwość komentowania Pełnomocnictwo została wyłączona

Można wyróżnić pełnomocnictwo:

– do dokonywania czynności prawnych (traktowane jest jako pełnomocnictwo materialne)

– do dokonywania czynności sądowych (pełnomocnictwo sądowe)

Pełnomocnictwo to również stosunek prawny lub oznaczenie pełnomocnictwa w dokumencie.

Pełnomocnictwo może być oparte o tzw. stosunek podstawowy, który jednocześnie jest stosunkiem wewnętrznym pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem, który jest niezależny co do zasady od pełnomocnictwa. Klasycznym stosunkiem wewnętrznym jest np. umowa o pracę.

Źródłem pełnomocnictwa może być np. umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa agencyjna.

Stosunek związany z pełnomocnictwem stanowi stosunek prawny będący podstawą pełnomocnictwa. Istnienie tego stosunku podstawowego nie jest jednak warunkiem skuteczności udzielenia pełnomocnictwa. Może być tak, że mamy pełnomocnictwo, a nie ma żadnego stosunku podstawowego.

Udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronne oświadczenie woli mocodawcy, które jest skierowane do osoby, która ma być pełnomocnikiem. Pełnomocnictwo ma charakter czynności prawnej upoważniającej – czyli samo pełnomocnictwo nie powoduje, że pełnomocnik jest zobowiązany do podjęcia jakiegokolwiek działania. Ewentualne zobowiązanie do działania w imieniu mocodawcy może wynikać ze stosunku podstawowego, np. pracownik jest zobowiązany podejmować te działania, które są objęte treścią umowy o pracę.

Samo udzielenie pełnomocnictwa nie rodzi zobowiązania po stronie pełnomocnika. Pełnomocnictwo daje tylko upoważnienie do działania, nie daje obowiązku. Pełnomocnictwo nie jest też czynnością, gdzie następuje rozporządzenie jakimś prawem.

Dla udzielenia pełnomocnictwa konieczne jest posiadanie takiego zakresu zdolności do czynności prawnych, jakiego wymaga czynność prawna, która ma być dokonana przez pełnomocnika. I tak np. jeśli mamy częściowo ubezwłasnowolnionego, to nie może on dać pełnomocnictwa do czynności, której sam dokonać nie może.

Pełnomocnikiem natomiast może być również osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych. Ta okoliczność nie ma wpływu na skuteczność czynności dokonanej przez pełnomocnika.

W naszym systemie prawnym pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa osobie prawnej, osoba ta będzie działała przez swoje organy – organ będzie występował jednak jako pełnomocnik mocodawcy.

Np. jeśli spółka z o. o. X1 udzieliła pełnomocnictwa do zawarcia kontraktu spółce z o. o. X2, to wobec osoby trzeciej będzie występował zarząd tej spółki, będzie jednak reprezentował spółkę X1.

Pełnomocnikiem może też być niepełna osoba prawna, która wg artykułu 33¹ KC ma jednak zdolność prawną (np. spółka jawna, komandytowa, partnerska).

Co do zasady pełnomocnictwo może być dokonane w dowolnej formie. Świadome tolerowanie działania innej osoby jako pełnomocnika może być traktowane jako konkludentne udzielenie pełnomocnictwa. Zgodnie z art. 99 paragraf 2 KC, udzielenie pełnomocnictwa tzw. ogólnego powinno być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zgodnie z art. 99 paragraf 1 KC, jeżeli do ważności czynności prawnej jest potrzebna szczególna forma, to także pełnomocnictwo do dokonania takiej czynności musi być dokonane w tej formie. Na przykład pełnomocnictwo do zbycia nieruchomości wymaga formy aktu notarialnego, ponieważ art. 155 KC przewiduje, że do rozporządzania nieruchomością wymagany jest akt notarialny.

Możliwość komentowania Przedstawicielstwo została wyłączona

Przedstawicielstwo, w rozumieniu KC, polega na dokonywaniu czynności prawnych w imieniu i na rzecz reprezentowanego (art. 96). Przedstawiciel działa w cudzym imieniu na podstawie umocowania, które:

– może wynikać z ustawy (przedstawicielstwo ustawowe)

– może wynikać z oświadczenia woli (pełnomocnictwo)

Czynność prawna, która jest dokonywana przez przedstawiciela w granicach jego umocowania, wywołuje skutki prawne w sferze praw i obowiązków bezpośrednio dla reprezentowanego. Inaczej mówiąc, jeżeli zawieramy umowę przez przedstawiciela, to stroną tej umowy nie jest przedstawiciel, tylko reprezentowany.

Czynność prawna, która jest dokonana przez przedstawiciela, wywołuje dla reprezentowanego stan związania w zakresie skutków czynności prawnej dokonanej przez przedstawiciela. Działania przedstawiciela mogą polegać zarówno na składaniu oświadczeń woli (przedstawicielstwo czynne) oraz na odbieraniu oświadczeń woli (przedstawicielstwo bierne).

Mamy do czynienia z zasadą jawności przedstawicielstwa, która obejmuje obowiązek ujawniania przez przedstawiciela faktu, że działa jako przedstawiciel i na rzecz określonej osoby. W cudzym imieniu może bowiem działać tylko ten, kto ujawnia wobec osoby trzeciej, że zarówno skutki dokonanej czynności jak i rola strony mogą dotyczyć tylko reprezentowanego. Ta okoliczność musi być dla osoby trzeciej rozpoznawalna, czyli wynikać z zachowania się przedstawiciela lub z kontekstu, w jakim czynność jest wykonywana.

Nie wszystkie czynności mogą być dokonane przez przedstawiciela:

– sporządzenie testamentu

– ograniczenia wynikające z charakteru czynności prawnej, np. unieważnienie uznania dziecka

Funkcję zbliżoną do przedstawicielstwa pełnią również inne instytucje prawne. Mamy zastępcę pośredniego – dokonuje on czynności prawnej we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek.

Klasycznym przypadkiem zastępcy pośredniego jest komisant – zawsze działa we własnym imieniu, ale dokonuje czynności na rzecz innego podmiotu, który nie jest ujawniany. Stroną umowy jest zawsze komisant.

Posłaniec – nie składa oświadczenia woli, a tylko je przenosi. Nie musi mieć zdolności do czynności prawnych ani rozumieć sensu czynności prawnej.

Pomocnik – tylko pomaga przy zawarciu umowy.

Od przedstawicielstwa musimy odróżnić organ osoby prawnej. Przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz reprezentowanego, natomiast przy organie w obrocie występuje organ. Nie działa on w imieniu osoby prawnej, ale za osobę prawną.

Przede wszystkim, jeśli ktoś działa w charakterze organu, przekraczając swoje kompetencje, to taka czynność jest bezwzględnie nieważna i nie ma możliwości jej konwalidowania (art. 38 i 39 KC).

W takiej sytuacji, np. jeśli organ osoby prawnej składa oświadczenie woli, to też przez pryzmat tego organu patrzymy np. na wady oświadczenia woli.

Osoba upoważniona do dokonywania czynności faktycznych – nie ma prawa do reprezentowacji, tylko np. odbiera towar.

Przedstawicielstwo ustawowe – jego źródłem są przepisy ustawy. Przedstawicielstwo ustawowe powstaje na skutek określonych zdarzeń. Mogą to być zdarzenia:

– sensu stricto, np. urodzenie się dziecka

– wyrok sądu, np. ustanowienie opiekuna dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej

Przedstawicielem jest osoba wyraźnie wskazana w ustawie. Przedstawicielem ustawowym może być jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Przedstawiciel ustawowy jest uprawniony do dokonywania w imieniu reprezentowanego wszystkich czynności objętych umocowaniem. Przedstawicielstwo ustawowe może również wynikać z umowy spółki.

Przedstawicielstwo ustawowe rodziców ustaje wskutek:

– uzyskania pełnoletności przez dziecko (wyjątek – kobieta która po ukończeniu 16 lat wychodzi za mąż)

– uchylenie kurateli

– ubezwłasnowolnienie