Możliwość komentowania Rozmiar odszkodowania została wyłączona

Tradycyjnie, w doktrynie prawa cywilnego, przyjmuje się, że odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahendo ograniczona jest tylko do tzw. ujemnego interesu umowy, który obejmuje zasadniczo wydatki, które strona poniosła, wdając się w negocjacje. W zależności od długości i stopnia skomplikowania negocjacji, mogą to być bardzo istotne wydatki. Nie wchodzą tutaj w grę ewentualne zyski, które strona by uzyskała, gdyby umowa została zawarta (podjęcie negocjacji nie zobowiązuje stron do zawarcia umowy).

Jeżeli strony zawierają porozumienia dotyczące negocjacji, np. takie, że zobowiązują się do prowadzenia negocjacji równoległych z innymi partnerami, to wówczas odpowiadają na podstawie zawartego kontraktu o negocjacje.

Możliwość komentowania Porozumienia, które regulują przebieg negocjacji została wyłączona

Coraz częściej spotykamy się z takimi porozumieniami, które regulują procedurę prowadzenia negocjacji. W doktrynie dokonuje się podziału porozumień nazywanych listem intencyjnym lub umową o negocjacje, są to:

– porozumienia, które organizują sposób prowadzenia negocjacji i nadają im określone ramy prawne. Dotyczą tego, kiedy się będą strony spotykały, kto będzie ponosił koszty związane z negocjacjami, kto będzie protokołował…

– porozumienia, które odnoszą się bezpośrednio do przedmiotowego zakresu oraz treści negocjowanej umowy. Mogą one już ramowo określać, o co stronom chodziło (co strony negocjują)

Nigdy ani listy intencyjne ani umowy o negocjacje nie mogą zobowiązywać stron do zawarcia umowy, która będzie przedmiotem negocjacji. Konstrukcją prawną, która pozwala zobowiązać strony do zawarcia umowy, jest konstrukcja umowy przedwstępnej.

Najsłabszy skutek mają te porozumienia przedkontraktowe, których strony zobowiązują się tylko i wyłącznie do tego, że będą prowadzić negocjacje w sposób lojalny, w dobrej wierze, z dołożeniem należytej staranności zmierzającej do zawarcia umowy docelowej.

Bardziej doniosłe znaczenie będą mieć te porozumienia przedkontraktowe, które będą nakładały na negocjujące strony skonkretyzowane obowiązki, jak np. określenie okoliczności, w których może dojść do zerwania negocjacji. Mogą się też pojawić zobowiązania co do prowadzenia równoległych negocjacji.

Najdalej idące skutki prawne wywierają te porozumienia, które dotyczą już bezpośrednio postanowień umowy ostatecznej (negocjowanej). Chodzi przede wszystkim o umowy zawierane już na etapie zaawansowanych negocjacji, których strony uznają określone postanowienia umowy za ostatecznie uzgodnione i zobowiązują się do ich nie renegocjowania w przyszłości.

– porozumienia, które zawierają zobowiązania do spełnienia oznaczonych świadczeń, które co do zasady mają być elementem negocjowanej umowy, albo do podjęcia określonych prac przygotowawczych. Często jest tak, że jedna strona musi coś przygotować – zobowiązuje się do tego, że np. uzyska grunt, zacznie coś budować itd.

Odpowiedzialność za szkodę, która jest wyrządzona przez nielojalne prowadzenie negocjacji

KC stanowi, że strona, która prowadziła lub rozpoczęła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, a w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest zobowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że druga strona liczyła na zawarcie umowy. Art. 72 paragraf 2 podaje jako przykład naruszenia dobrych obyczajów rozpoczęcie lub prowadzenie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy.

Z punktu widzenia odpowiedzialności nie ma znaczenia motyw, jaki skłonił nielojalną stronę do podjęcia negocjacji. W doktrynie przedmiotu wskazuje się inne przykłady tzw. niedozwolonych praktyk negocjacyjnych, które będą mieściły się w dyspozycji art. 72:

– prowadzenie negocjacji przez podmiot pomimo jego świadomości, że nie jest w stanie wykonać świadczenia, do którego ma zobowiązać go umowa

– fałszywe przedstawianie okoliczności faktycznych i podstępne wprowadzenie w błąd partnera negocjacyjnego

– celowe i nieuzasadnione opóźnianie negocjacji, polegające na nieuzasadnionym żądaniu renegocjacji i kwestionowaniu w kolejnych stadiach postępowania postanowień, które zostały już uzgodnione

– odmowa dalszego prowadzenia negocjacji bez podania uzasadnionego powodu albo niepowiadomienie drugiej strony o odstąpieniu od negocjacji

Odstąpienie od negocjacji tylko wyjątkowo może stanowić przyczynę odpowiedzialności z tytułu winy kontraktowania. Podjęcie negocjacji nie ma bowiem charakteru wiążącego.

Wątpliwości budzi także odpowiedzialność z tytułu culpa in contrahendo w przypadku prowadzenia równoległych negocjacji z innymi partnerami (chodzi o zawarcie takiej samej umowy). W tym wypadku również będzie budziła wątpliwości przesłanka zastosowania przepisów o negocjacjach równoległych. Przesłanką tej odpowiedzialności jest tylko zawinione zachowanie, które narusza dobre obyczaje.

Ciężar dowodu w postępowaniu o odszkodowanie z tytułu winy w kontraktowaniu będzie spoczywał na osobie, która będzie dochodziła odszkodowania – ten, którego interes został naruszony podczas negocjacji, będzie musiał udowodnić, że druga strona naruszyła dobre obyczaje w toku tych negocjacji (zawinione zachowanie).

Możliwość komentowania Na czym polegają negocjacje? została wyłączona

Przede wszystkim polegają na wypracowaniu przez dwie lub więcej stron umowy wspólnego projektu umowy i w toku tych negocjacji następuje tzw. ucieranie się stron – obydwie strony próbują dojść do kompromisu co do poszczególnych postanowień projektu umowy.

Jeżeli strony negocjacji nie postanowią inaczej, do zawarcia umowy w trybie negocjacji konieczne jest objęcie konsensem wszystkich postanowień, które były przedmiotem negocjacji. Co jest istotne, w każdej fazie negocjacji strony mogą przejść na tryb ofertowy. Tym momentem przełomowym jest zawarcie umowy. Strony się spotykają, przygotowują projekt, poszczególne postanowienia sobie negocjują, itd., po czym jedna ze stron przygotowuje ofertę – przechodzimy wówczas do regulacji oferty.

Możliwość komentowania Zastosowanie trybu negocjacji została wyłączona

Tryb negocjacji znajduje zastosowanie przede wszystkim do umów o skomplikowanej i nietypowej treści, których uzgodnienie będzie wymagało współdziałania obydwu stron. Ponadto, w ramach negocjacji często zawierane są umowy nienazwane (niestypizowane w przepisach prawa). Nie są zawierane umowy proste (które są zawierane najczęściej w trybie umów adhezyjnych, czyli takich typowych umów, które zawieramy w obrocie i w których jedna ze stron, słabsza ekonomicznie, nie ma prawa zmiany – są to umowy przez przystąpienie; klasycznym tego przykładem są umowy ubezpieczeniowe, umowy bankowe – tutaj w ogóle nie występuje tryb negocjacji).

Możliwość komentowania Negocjacje została wyłączona

Jeśli chodzi o zawarcie umowy w trybie negocjacji, to obowiązują tutaj przepisy artykułów 71, 72 i 72¹ KC. Po zmianach dokonanych w 2003 roku termin „rokowania” został zastąpiony nazwą „negocjacje”.

Po pierwsze, ustawodawca rozszerzył zakres zastosowania reguły interpretacyjnej z art. 71 – przepis ten dotyczy określenia charakteru prawnego ogłoszeń, reklam, cenników i w razie wątpliwości, kiedy nie wiemy, jaki to ma charakter, to kodeks nam nakazuje poczytywać takie oświadczenia jako zaproszenie do zawarcia umowy.

Art. 72² wprowadza nam nową regulację, dotyczącą odpowiedzialności za szkodę, która została wyrządzona w fazie przedkontraktowej w związku z prowadzeniem negocjacji, z naruszeniem dobrych obyczajów. Jest to tzw. odpowiedzialność za winę w kontraktowaniu (culpa in contrahendo).

Po raz pierwszy w art. 72¹ paragraf 1 KC uregulowane zostało niedochowanie poufności w trakcie negocjacji, czyli ujawnienie i wykorzystanie informacji poufnych, które były konieczne do ujawnienia w toku negocjacji.

Możliwość komentowania Pismo potwierdzające zawarcie umowy została wyłączona

Poza tzw. modyfikującym przyjęciem oferty (przyjęciem oferty ze zmianami lub uzupełnieniami), drugim wyjątkiem od zasady lustrzanego odbicia jest instytucja pisma potwierdzającego, która została uregulowana w art. 77¹ KC. Ten przepis przewiduje, ze w wypadku gdy umowę, która została zawarta bez zachowania w formie pisemnej jedna ze stron niezwłocznie potwierdzi w piśmie skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera uzupełnienia lub zmiany umowy nie zmieniające istotnie treści tej umowy, to strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym – czyli strony wiąże umowa ze zmianami i uzupełnieniami wprowadzonymi w piśmie potwierdzającym. Warunkiem jest, aby te zmiany i uzupełnienia nie dotyczyły istotnej treści umowy.

Przepis art. 77¹ KC przewiduje, że druga strona może niezwłocznie sprzeciwić się treści tego pisma potwierdzającego. Przepis dotyczy tylko i wyłącznie obrotu dwustronnie profesjonalnego, czyli tylko umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami.  To dotyczy umów, które są zawarte bez dochowania formy pisemnej, czyli nie stosuje się tego przepisu w sytuacji, kiedy ustawa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa nie będzie zawarta na piśmie także wtedy, gdy oświadczenie tylko jednej ze stron jest zawarte na piśmie.

Pismo potwierdzające powinno być wysłane niezwłocznie po zawarciu umowy, czyli w czasie możliwie jak najkrótszym, przy czym ten najkrótszy czas ustalamy w oparciu o praktykę pomiędzy stronami.

Pismo potwierdzające powinno spełniać wymogi formalne z art. 78 paragraf 1, czyli własnoręczny podpis przedsiębiorcy lub osób, które są uprawnione do reprezentacji. Może być też to dokument elektroniczny opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym i powinien zawierać treść, która pozwala na indywidualizację potwierdzanej umowy. Spełnienie tych przesłanek ma taki skutek, że strony wiąże umowa na warunkach określonych w piśmie potwierdzającym.

Możliwość komentowania Czas i miejsce zawarcia umowy w trybie ofertowym została wyłączona

Strony same mogą określić czas i miejsce zawarcia umowy, przy czym to określenie powinno się pokrywać ze stanem faktycznym – nie można np. antydatować takich umów. Niezwykle trudno byłoby wykazać, że umowa została zawarta w innym czasie, niż wskazały strony – jest to jednak możliwe poprzez różne dowody.

Największe problemy pojawiają się w sytuacji, gdy umowa w trybie ofertowym jest zawierana pomiędzy nieobecnymi. Mamy tutaj regułę interpretacyjną wynikającą z art. 70 KC – w razie wątpliwości, umowę uważa się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli to oświadczenie o przyjęciu nie jest konieczne, to z chwilą przystąpienia do wykonania umowy. Co do zasady, miarodajna jest tutaj chwila otrzymania przez oferenta odpowiedzi na ofertę (oświadczenia o przyjęciu oferty).

Oświadczenie o przyjęciu oferty jest oświadczeniem woli – jest skuteczne, jeśli dotarło do drugiej strony, że mogła się z nim zapoznać. Nie ma znaczenia, czy ten ktoś zapoznał się z tym oświadczeniem.

W przypadku wątpliwości co do miejsca zawarcia umowy poczytuje się ją za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o przyjęciu oferty. W przypadku, kiedy to oświadczenie o przyjęciu oferty nie jest wymagane albo jeżeli oferta jest składana w drodze elektronicznej, to w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chwili zawarcia umowy.

Możliwość komentowania Milczenie została wyłączona

Generalnie milczenie oznacza nieprzyjęcie oferty (zasadą jest, że jeśli druga strona się nie odzywa, nie dochodzi do zawarcia umowy). W pewnych przypadkach system prawa wiąże z milczeniem określone skutki prawne. Co do zasady, w przypadku procedury zawierania umów, milczenie powoduje nie zawarcie umowy. Mamy jednak wyjątek od tej zasady – art. 68² KC. Jeżeli przedsiębiorca otrzymuje od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach, ofertę zawarcia umowy w ramach swojej działalności, to brak niezwłocznej odpowiedzi na ofertę poczytuje się za przyjęcie oferty.

W pierwotnej wersji kodeksu przepis, który odpowiadał temu rozwiązaniu, był uregulowany w art. 386 KC.

Otrzymujemy do domu ofertę np. przysłania książek, kaset (Reader’s Digest motherfuckers!) czy czegokolwiek. W wyniku naszego milczenia nie dochodzi do zawarcia umowy.

O stałych stosunkach mówimy zawsze wtedy, kiedy strony wiążą różnego rodzaju umowy, porozumienia o charakterze współpracy (oraz jeżeli oferta pozostaje w zakresie działania obu stron).

Przepis nie może być traktowany rozszerzająco, np. że jak dwa razy przyjęliśmy ofertę to już jesteśmy związani stałym stosunkiem. Nie ma znaczenia, ile razy już coś od oferenta kupiliśmy.

Możliwość komentowania Zawarcie umowy przez akty wykonawcze (per facta concludenta) została wyłączona

Zawarcie umowy per facta concludenta występuje najczęściej jako skutek złożenia wyraźnej oferty, przyjętej następnie w sposób dorozumiany przez adresata. Chodzi tu przede wszystkim o akty wykonawcze podejmowane przez adresata oferty (art. 69 KC).

Zgodnie z art. 69 KC, jeżeli wskutek ustalonego w danych stosunkach zwyczaju dojście do składającego ofertę oświadczenia o przyjęciu nie jest wymagane, umowa dochodzi do skutku, jeżeli adresat oferty w czasie właściwym przystąpi do wykonania umowy. To samo dotyczy oferty, w której zgodnie z treścią oferty nie jest wymagane dojście oświadczenia o przyjęciu oferty do drugiej strony. Klasycznym przykładem będzie zamówienie towarów z określeniem istotnych postanowień umowy, gdzie oferent oczekuje na wysyłkę towaru w czasie właściwym (oferent określa, co chce, ile, w jakiej cenie i w jakim terminie oczekuje na wysłanie towaru).

Zawarcie umowy przez akty wykonawcze następuje wtedy, gdy druga strona przystępuje do wykonania umowy, ale to nie oznacza, że umowa musi być w całości wykonana.

Ktoś np. składa zamówienie (traktowane jako oferta) na X ton cementu za XX zł za tonę + VAT. Chce, aby mu wysyłano po X ton co tydzień. Do zawarcia całej umowy dojdzie w momencie, gdy oblat przystąpi do wysłania pierwszej partii towaru. Druga strona nie ma kompetencji do zmiany ceny po zawarciu umowy! Jest to umowa konsensualna i druga strona nie może jej zmienić.

Możliwość komentowania Oferta w postaci elektronicznej została wyłączona

Art. 66¹ KC. Znowelizowany KC zawiera szczególne przepisy, które normują zasady składania oświadczeń woli w postaci elektronicznej. Ustawodawca oparł się na dyrektywie nr 2000/31/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, a w szczególności handlu elektronicznego w obrębie rynku wewnętrznego. Zgodnie z nowym przepisem Art. 61 paragraf 2, oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią. Pomimo nie do końca jasnego sensu tych słów, generalnie przyjmuje się, że chodzi o taką sytuację, że oświadczenie składającego musi być wprowadzone do serwera adresata w taki sposób, że adresat może w każdej chwili i w każdym czasie ściągnąć je do swojego komputera i wyświetlić w czytelnej postaci. Nieistotne jest u nas to, czy ktoś się zapoznał z treścią, ale to, czy w ogóle mógł się zapoznać.

Przesłanki związania ofertą złożoną w postaci elektronicznej określa art. 66. Oferta złożona w takiej postaci, ale złożona za pomocą innego środka niż poczta elektroniczna i inne środki indywidualnego porozumiewania się podobne do poczty elektronicznej, wiąże składającego wówczas, gdy druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Art. 66¹ paragraf 1 – przepis ten znajduje zastosowanie przede wszystkim do ofert, które są zawarte na tak zwanych aktywnych stronach www, które oprócz biernej prezentacji informacji przekazanie do dysponenta strony www informacji zwrotnej od odwiedzającego stronę. Zgodnie z ogólną regułą interpretacyjną zawartą w art. 71 KC informacje ujawnione na stronach www, w razie wątpliwości, uznać należy za zaproszenie do składania ofert, w odpowiedzi na które ofertę będzie składać ten, który odwiedza stronę – w takim wypadku osoba, która odwiedza stronę, złoży ofertę dysponentowi tej strony poprzez wypełnienie i zaakceptowanie odpowiednich formularzy w oknach dialogowych. Stan związania taką ofertą wystąpi jedynie wtedy, gdy dysponent niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. To potwierdzenie może nastąpić w jakiejkolwiek formie. Samo jednak potwierdzenie przyjęcia oferty nie jest jeszcze przyjęciem oferty, które prowadzi do zawarcia umowy. Nie jest wykluczone, że jednocześnie z potwierdzeniem otrzymania oferty następuje przyjęcie tej oferty w sensie akceptu oferty. W tym wypadku do zawarcia umowy dojdzie.

Zgodnie z dyrektywą, ustawodawca krajowy nałożył tutaj na przedsiębiorcę składającego ofertę w postaci elektronicznej szereg przedkontraktowych obowiązków informacyjnych. I tak przedsiębiorca, który składa ofertę w postaci elektronicznej, jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny o:

– czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy

– skutkach prawnych potwierdzenia otrzymania oferty

– zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy

– metodach i środkach technicznych służących do korygowania błędów we wprowadzonych danych

– językach, w których umowa może być zawarta

– kodeksach etycznych, które stosuje przedsiębiorca, który składa w ten sposób ofertę oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej

Takie obowiązki informacyjne ciążą nie tylko na przedsiębiorcy, który składa ofertę w drodze elektronicznej, ale także na przedsiębiorcy, który zaprasza do zawarcia umowy w drodze elektronicznej.

Skutkiem naruszenia obowiązku informacyjnego nie jest nieważność oferty. Jedynym skutkiem jest odpowiedzialność dysponenta strony internetowej za szkodę, jaką kontrahent poniósł wskutek niezamieszczenia informacji w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Zarówno wymóg potwierdzenia oferty, jak również obowiązki informacyjne, nie dotyczą umów, które są zawierane:

– za pomocą poczty elektronicznej

– za pomocą podobnych środków porozumiewania się na odległość, jak np. sms-y, które spełniają warunek indywidualnego porozumiewania się

Te wymogi nie mają także zastosowania do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły. Strony mogą tak postanowić w ramowych umowach o współpracę.

Przy elektronicznym zawieraniu umów należy wspomnieć o regulacji Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Ta ustawa dotyczy tylko tych usług, których wykonanie następuje przez wysłanie i odebranie plików elektronicznych za pomocą systemów teleinformatycznych na indywidualne żądanie usługobiorcy. Ustawa nie znajduje zastosowania do umów, których przedmiotem są towary i usługi, które nie mają postaci elektronicznej.

Do umów o usługi świadczone elektronicznie stosuje się przepisy KC, przede wszystkim art. 66¹ o ofercie elektronicznej.

Istotną cechą oferty jest to, że ona wiąże oferenta. Oferta jest, co do, zasady nieodwołalna.

Czyli jeżeli mamy jakiegoś „A”, który składa ofertę „B”, to „A” jest oferentem, a „B” – oblatem. Oferta powoduje stan związania – „A” jest związany swoją ofertą. „B”, jako adresat oferty, uzyskuje w wyniku złożenia skutecznego tej oferty kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy (wystarczy, że powie „zgadzam się”). Co do zasady, nie można wycofać się ze składanej oferty – chyba, że minie czas, który daliśmy drugiej stronie na decyzję, czy chce zawrzeć umowę, czy nie.

Generalnie oferta ma charakter nieodwołalny, jest jednak wyjątek – art. 66². W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami oferta może być odwołana. Przede wszystkim, zasada nieodwołalności oferty prowadziła do komplikacji w obrocie. Za wzorem KW, nasz ustawodawca wprowadził do KC w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami dopuszczalność odwołania oferty.

Odwołanie oferty należy odróżnić od cofnięcia oferty, które jest dopuszczalne także w obrocie powszechnym (między osobami, które nie mają statusu przedsiębiorcy). Cofnięcie oferty podlega ogólnym zasadom dotyczącym oświadczeń woli. Cofnięcie oferty dopuszczalne jest na gruncie art. 61 KC do czasu dojścia oferty do adresata (oblata) albo możliwe jest i skuteczne wtedy, kiedy oferta i oświadczenie o cofnięciu oferty dochodzą do adresata jednocześnie.

Granice czasowe odwołania – art. 66² KC. Odwołanie oferty może nastąpić, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

„A” 20 maja 2010 wysłał pisemną ofertę do „B”. Oferta dotarła 21 maja 2010. Zwykłe cofnięcie oferty może nastąpić do czasu dojścia oferty do adresata. „A” może wysłać do „B” jeszcze tego samego dnia oświadczenie, że cofa ofertę, którą wysłał rano. Jeśli najpierw doszła oferta, to nie można jej odwołać.

Art. 66² – pozwala nam odwołać ofertę, dopóki adresat nie wysłał nam oświadczenia o przyjęciu oferty.

Na kim spoczywa ciężar dowodu wysłania oferty i skutecznego odwołania?

Ciężar dowodu będzie się rozkładał zgodnie z art. 6 KC. Ciężar udowodnienia tego, że oświadczenie o odwołaniu oferty dotarło po wysłaniu oświadczenia o przyjęciu, spoczywa na oblacie, natomiast oferent musi wykazać, że doszło do skutecznego odwołania oferty (musi udowodnić, że jego oświadczenie o odwołaniu doszło przed wysłaniem przez drugą stronę oświadczenia o przyjęciu oferty).

Przesłanki, które wyłączają odwołanie oferty, określa art. 66² paragraf 2:

– oferta jest nieodwołalna, jeżeli wynika to z jej treści

– oferta jest nieodwołalna w sytuacji, gdy wskazuje termin, w którym ma nastąpić jej przyjęcie

Z oznaczeniem terminu przyjęcia oferty w ofercie wiąże się domniemanie woli oferenta, iż chce on być w tym czasie związany swoją ofertą w sposób nieodwołalny.

Oferta może być skutecznie przyjęta wyłącznie przez adresata oferty (oblata). Oblat składa w tym celu stosowne oświadczenie woli oferentowi. W ten sposób adresat oferty doprowadza do zawarcia umowy.

„A” składa ofertę „B”. Oferta dociera 21 maja. 23-go oblat wysyła oświadczenie woli o przyjęciu oferty, dobiera ono 25 maja 2010. Kiedy doszło do zawarcia umowy i o jakiej treści? Oświadczenie woli staje się skuteczne dopiero w momencie, gdy doszło ono do adresata w taki sposób, że mógł się z nim zapoznać.

O jakiej treści to będzie umowa? Minimum do zawarcia umowy musi być zawarte w ofercie. Uzupełnieniem tego może być np. w KC to, co mamy w przepisach o umowach nazwanych.

Oblat może, ale nie musi odpowiadać na ofertę.

Oferta może również zawierać odwołanie się do ogólnych regulaminów umów obowiązujących np. u oferenta.

Termin odpowiedzi na ofertę – oferent np. może określić, że czeka na odpowiedź tydzień od momentu wysłania oferty. Jeżeli druga strona nie odpowie w tym czasie, to ustaje wówczas stan związania oferenta ofertą. Jeśli termin nie został określony w ofercie, to wchodzi w zastosowanie art. 66 KC – oferta wiąże tak długo, ile czasu potrzeba na dojście oferty do oblata i przyjście jego odpowiedzi.

W okresie związania ofertą oświadczenie o przyjęciu oferty ma dotrzeć do oferenta.

Art. 67 KC – dotyczy tzw. oferty opóźnionej. Opóźnione oświadczenie o przyjęciu oferty. Zgodnie z tym artykułem, wyjątkowo opóźniona odpowiedź na ofertę może doprowadzić do zawarcia umowy. Przede wszystkim wtedy, gdy odpowiedź została wysłana w czasie właściwym oraz gdy oferent nie zawiadomi o uznaniu umowy za niezawartą. Brak takiego zawiadomienia oznacza, że oferent nie korzysta z ustawowej możliwości przeciwstawienia się zawarciu umowy na podstawie opóźnionej oferty. W sumie dochodzi do zawarcia umowy pomimo tego, że mamy do czynienia z opóźnieniem w odpowiedzi na ofertę.

Mogło się zdarzyć, że „B” odpowiedział 23 maja i w naszym konkretnym przypadku jest to wysłanie odpowiedzi w czasie właściwym. Z jakichś powodów oświadczenie dotarło z opóźnieniem – już możemy uznać, że jest to opóźnienie odpowiedzi na ofertę. „A” może milczeć (wówczas umowa zostaje zawarta) lub sprzeciwić się temu, by umowa została zawarta z opóźnieniem.

Kolejna sytuacja, która się może zdarzyć, zwłaszcza pomiędzy przedsiębiorcami – z jakiegoś powodu do „B” wpływa oferta z określonym terminem związania. „B” w tym czasie nic nie robi i dopiero później sobie przypomina i wysyła odpowiedź po terminie. Wysłanie oświadczenia o przyjęciu oferty po terminie związania ofertą będzie stanowiło nową ofertę w rozumieniu przepisów KC. Oferta opóźniona wysłana po upływie czasu właściwego do wysłania stanowi w rozumieniu KC nową ofertę. W takim przypadku „B” staje się oferentem, a „A” oblatem i to „A” uzyskuje kompetencje do doprowadzenia do zawarcia umowy z „B” na tych warunkach, które są podane w opóźnionej ofercie.

Kolejna kwestia to wymóg zgodności treści oświadczenia woli oferenta i oblata oraz modyfikujące przyjęcie oferty.

Zawarcie umowy w znaczeniu materialnym oznacza tyle, co osiągnięcie konsensu co do wywołania określonych skutków prawnych. W przypadku oferty i oświadczenia o przyjęciu oferty podstawowe znaczenie ma to, czy te oświadczenia są zgodne. Ma to miejsce przede wszystkim w sytuacji, gdy oferta zostaje przyjęta w całości i tylko w zakresie oferty, przy czym zarówno oferta jak i przyjęcie oferty podlega regułom wykładni oświadczenia woli.

Może się zdarzyć tak, że pewne warunki są potwierdzane, ale poprzez użycie innych sformułowań. Istotne jest to, czy strony się zgadzały i na podstawie oświadczeń woli możemy określić, że dążyły do tego samego celu.

W naszym systemie prawnym taką zasadą jest zasada lustrzanego odbicia – do zawarcia umowy dochodzi, gdy oblat chce dokładnie tego samego, co oferent.

Art. 68 KC przewiduje, że przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień traktować należy jako nową ofertę.

W przypadku przyjęcia oferty ze zmianami (traktowanymi jako nowa oferta) kompetencja do zawarcia umowy przechodzi z „B” na „A” („A” staje się oblatem).

Zasada lustrzanego odbicia powoduje mnóstwo problemów. W przypadku tej zasady całość warunków zawartych w ofercie obydwie strony muszą zaakceptować.

Art. 8² KC – wyjątek od zasady lustrzanego odbicia jest ograniczony tylko i wyłącznie do obrotu profesjonalnego i ma być to obrót dwustronnie profesjonalny – oferent i oblat muszą mieć status przedsiębiorcy.

Art. 68¹ KC – w stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień nie zmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim przypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, ale z zastrzeżeniem tych zmian, które zostały dokonane w odpowiedzi na ofertę. Na gruncie tego przepisu ocenie podlegają zmiany lub uzupełnienia tych postanowień, które w razie przyjęcia oferty stanowić będą elementy zarówno podmiotowo jak i przedmiotowo istotne.

„A” proponuje kupno czegoś za 30 zł, a „B” proponuje za 50 zł. Problem w zastosowaniu przepisu art. 68 leży w sformułowaniu „istotna treść”.

Przede wszystkim kryterium oceny istotności zastrzeżeń należy poszukiwać, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim interes oferenta, przyjęte w obrocie zwyczaje handlowe, ustaloną między stronami praktykę kontraktową. Tutaj przy wykładni tej istotności ma znaczenie art. 19 ustęp 3 KW (na którym wzorowany jest art. 68 KC), który wymienia katalog postanowień umowy sprzedaży towaru, które należy traktować jako istotnie zmieniające treść postanowienia oferty:

– cena

– płatności

– jakość i ilość towarów

– miejsce i czas dostawy

– zakres odpowiedzialności jednej ze stron względem drugiej

– sposób rozstrzygania sporów

W art. 68¹ paragraf 2 KC wskazano trzy okoliczności, w których wystąpienie wykluczy dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty. W tych wypadkach nie ma znaczenia, czy zmiany są istotne, czy nieistotne:

– modyfikujące przyjęcie oferty (ze zmianami) jest wyłączone, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń (dopuszcza się akceptację oferty bez żadnych zastrzeżeń i uzupełnień – oferent wyraźnie wskazuje, że tylko na warunkach wskazanych w ofercie jest w stanie zawrzeć umowę)

– niezwłoczny sprzeciw oferenta wobec włączenia zastrzeżeń dokonanych przez oblata (oferent otrzymuje ofertę z jakimiś zastrzeżeniami czy uzupełnieniami, które nie zmieniają istotnie treści oferty, i sprzeciwia się im niezwłocznie po otrzymaniu oferty modyfikującej; oferent nie musi wskazywać przyczyn, dla których nie chce, aby umowa została przyjęta na takich warunkach)

Skutkiem nieprzyjęcia oferty ze zmianami może być zamiana przyjęcia modyfikującego w kontrofertę. „B” zgadza się na zawarcie umowy, ale na „takich warunkach”. „A” się nie zgadza – wtedy to oświadczenie o przyjęciu może zostać potraktowane jako kontroferta „B”.

– oblat uzależnia przyjęcie oferty i zawarcie umowy od zgody oferenta na włączeni zastrzeżeń do treści umowy, a zgody takiej nie otrzymał. W takim wypadku odpowiedź oblata trzeba będzie traktować jako odrzucenie pierwotnej oferty i złożenie swojej kontroferty.